Lekarz. Zawód czy powołanie? Postawy lekarzy wobec pracy zawodowej

Abstract

Współczesny obraz medycyny utożsamiany jest z nowoczesnymi technologiami i medyczną aparaturą, która ma ratować ludzkie życie i zdrowie. Współczesna medycyna to także doskonale wyszkoleni specjaliści i leki nowej generacji. U podstaw tego wyobrażenia leży społeczne przekonanie, iż skuteczność medycyny zależy od postępu w nauce i technice, w rozważaniach tych często pomija się natomiast aspekt ludzki. Często niedoceniany bywa sam zawód lekarza i powołanie, które skłoniło daną jednostkę do wykonywania medycznej profesji. Ze społecznego punktu widzenia, mało istotne w efektywności leczenia są także postawy lekarzy wobec wykonywanego zawodu oraz ich satysfakcja zawodowa. Monografia ta ma na celu uświadomienie jak ważne są to czynniki oraz jak istotna jest ich teoretyczna analiza na gruncie nauk społecznych. Obecnie widoczne przemiany na gruncie medycyny wpływają znacząco na układ relacji w całym systemie służby zdrowia. Pacjent zaczął być postrzegany w sposób holistyczny z uwagi na zmianę podejścia do samej choroby, która nie oznacza już wyłącznie dolegliwości biologicznych, ale także psychiczne i społeczne. Następuje wzrost zainteresowania społecznymi uwarunkowaniami relacji lekarz–pacjent oraz psychologiczną odpowiedzialnością lekarza nad chorym. Coraz częściej brane są pod uwagę zagadnienia etyczne i moralne, które stanowią nieodłączny element pracy każdego lekarza. Lekarze nie pełnią już wyłącznie roli osób pomagającym w wyjściu z choroby, ale stają się odpowiedzialni za kształtowanie zachowań prozdrowotnych. Lekarze powinni propagować zdrowy tryb życia oraz zachęcać społeczeństwo do korzystania z usług profesjonalnej opieki medycznej celem profilaktyki prozdrowotnej. Współczesna socjologia medycyny kładzie nacisk głównie na sposób nawiązywanej interakcji między lekarzem i pacjentem. W tym aspekcie naukowcy zwracają szczególną uwagę na łączenie modelu naukowego, biomedycznego z podejściem humanistycznym. Podkreśla się tu wagę subiektywnego wymiaru choroby oraz indywidualnego podejścia do każdego pacjenta jako jednostki. Postulaty te nie zawsze dominowały w naukach medycznych. Zmianie uległy również pozycja społeczna i rola pacjenta oraz jego status w procesie leczenia. Chorzy coraz częściej domagają się przywrócenia tożsamości społecznej w działaniach terapeutycznych. Pacjenci stają się również coraz bardziej aktywnymi i świadomymi podmiotami procesu medycznego. Niezmienne są natomiast status zawodowy lekarza oraz szacunek jakim obdarzany jest przez społeczeństwo. Czynniki te, jak się wydaje, nie uległy znaczącym zmianom na przestrzeni czasu. Lekarze nadal utożsamiani są z autorytetami i cieszą się prestiżem społecznym. Należy jednak zastanowić się, czy ten aspekt także wpływa na poczucie powołania lekarzy do wykonywanej pracy oraz ich postawy zawodowe. Tematyka postaw zawodowych lekarzy należy do zagadnień rzadko podejmowanych na gruncie nauk społecznych. Pojęcie to jest wysoce interdyscyplinarne, łączy bowiem podejście wielu nauk, tj. socjologii medycyny, psychologii społecznej, socjologii pracy. W opracowaniu tym autorka ma na celu przedstawienie podejść wyżej wymienionych nauk do tematyki postaw zawodowych lekarzy i ukazanie w jaki sposób zagadnienia te odnoszą się do poczucia powołania i misji do wykonywania zawodu lekarza. Autorka zdecydowała się na podjęcie tego tematu także z uwagi na coraz bardziej rosnącą rolę kształtowania poprawnych relacji w kontakcie lekarza z pacjentem. Biorąc pod uwagę powyższą tematykę, niniejsza praca składa się z czterech rozdziałów. Dwa pierwsze to rozdziały teoretyczne, które stanowią próbę opisu podjętego tematu na gruncie literatury przedmiotu, tj. pojęcia zawodu lekarza i postawy wobec pracy zawodowej. Kolejno, rozdział metodologiczny przedstawiający założenia badawcze oraz rozdział empiryczny, w którym opisane zostały wyniki badań własnych.