W poszukiwaniu bezpieczeństwa : społeczne zmagania z traumą globalizacyjną

Abstract

Celem niniejszej pracy jest próba opisu i wyjaśnienia owej wielkiej społecznej zmiany, dojścia do źródeł mechanizmów wyłaniającego się na naszych oczach świata. Aby tego dokonać skorzystamy z bogatego dorobku nauk społecznych, ujęć zarówno klasycznych, jak i tych wypracowanych niedawno; elementem spajającym zaś nasze rozważania i stanowiącym punkt odniesienia będzie koncepcja traumy społecznej. Podkreślając kryzysowość współczesnej zmiany społecznej, jej potencjał destruktywny, idziemy tropem wyznaczonym przez wspomnianych klasyków, jednak podobnie jak oni nie chcemy pozostać w kręgu jałowego i jednostronnego pesymizmu (co może sugerować potoczne znaczenie pojęcia traumy). Będziemy starali się raczej dostrzec ambiwalentność zjawiska, opisując procesy w całej rozciągłości, z różnych punktów widzenia, rejestrując wszystkie efekty, zarówno destruktywne, jak konstruktywne dla życia społecznego. Mimo że mówimy o traumie kulturowej, nie chcemy się do samej kultury ograniczać, spróbujemy potraktować problem szerzej, w logice bliskiej temu, co miał na myśli Marcel Mauss, mówiąc o potrzebie badania „całościowego faktu społecznego” - uwzględniania zarówno wymiaru symbolicznego, jak i materialnego, kulturowego i ekonomicznego, w naszym przypadku także politycznego. Nasza analiza kieruje się również perspektywą przekraczania silnie obecnych, tradycyjnie spetryfikowanych w socjologii, a naszym zdaniem fałszywych dychotomii typu: mikro/makro, subiektywny/obiektywny, działania/struktura, itp. Jeżeli dokonywać będziemy podobnych rozróżnień będą miały one wyłącznie sens analityczny, jednocześnie pamiętając, że w realiach życia społecznego są one nierozdzielne.