Zgryzoty i nadzieje. Socjologiczna analiza wpisów do ksiąg wotywnych w kaplicy św. Wendelina w Rudzicy

Abstract

W publikacji omówiony został fenomen kaplicy św. Wendelina z Rudzicy (powiat bielski), która już od 140 lat odwiedzana jest zarówno przez pielgrzymów, jak i turystów. W umieszczonych w jej wnętrzu księgach pozostawiają oni ślady swoich wizyt, dzieląc się swoimi refleksjami, opisując własne problemy i pragnienia. Stanowią one razem cenny dla socjologa wielobarwny portret „ludzkich nadziei i zgryzot”, który – na podstawie 4667 wpisów, znajdujących się w 24 tomach – został zreferowany w książce. Zapisane przez pątników w unikalnej, intymnej leśnej atmosferze teksty zawierają nade wszystko prośby w najważniejszych dla nich sprawach i podziękowania. O zgodne życie rodzinne i zdrowie, o małżonka i poczęcie dziecka, o powrót bliskich z emigracji i zdanie prawa jazdy – ale też o dobrą figurę, udaną imprezę czy powodzenie w biznesie. Zakres przedkładanych świętemu próśb jest niezwykle wielobarwny. We wpisach zarejestrowane zostały również rozmaite, nieraz rozpaczliwe, szamotaniny człowieka z własnymi nałogami czy ograniczeniami. Stają się one czasem manifestacją dramatów ludzkich, dotykających najgłębszych obszarów egzystencji, są dokumentacją zmagań człowieka, jego upadków i wzlotów, poniżenia i wielkości. W czasach internetu, smartfonów i Facebooka, w drugiej dekadzie XXI wieku, intrygować musi też fakt nawiązywanej przez pielgrzymów ze świętym relacji. Żyjący prawie piętnaście wieków temu Wendelin dla wielu z nich jest nie tylko pośrednikiem w rozmaitych zanoszonych prośbach – lecz także powiernikiem, przyjacielem, czy wręcz kumplem, któremu poprzez wpisy w księgach relacjonuje się różnorodne codzienne życiowe perypetie. W książce odtworzona została na podstawie dokumentów biografia żyjącego w latach 554-617 świętego, a także przytoczono związane z nim i samą kaplicą w Rudzicy legendy. Niezależnie od postrzegania tego miejsca w kategoriach sakralnych czy wyłącznie kulturowych, stanowi ono niezwykle intrygującą i urokliwą, zapraszającą do każdej formy odwiedzin przestrzeń. Referowane w książce ślady wizyt, pozostawione w księgach dowodzą zaś dwóch ogólnych – pozornie sprzecznych, choć tak naprawdę wzajem się uzupełniających – refleksji. Wpisy dokumentują ogromną różnorodność ludzkich losów, są polifonicznym rejestrem rozmaitości i złożoności ludzkich doświadczeń – równocześnie ukazując zdumiewające podobieństwo ludzkich pragnień, potrzeb i marzeń.