| Abstrakt: | Celem pracy doktorskiej jest zbadanie zintegrowanego kształcenia przedmiotowo-językowego (CLIL) w polskiej szkole średniej poprzez jego jakościową ocenę. Badanie empiryczne zostało przeprowadzone w jednej ze szkół średnich w Krakowie w której uczniowie mają możliwość uczenia się geografii, biologii oraz matematyki w języku angielskim. Badanie zostało przeprowadzone przez okres jednego roku szkolnego. 33 uczniów z klasy 1-szej dwujęzycznej oraz 3 nauczycieli uczących w klasach dwujęzycznych wzięło udział w badaniu. Uczniowie oraz nauczyciele byli obserwowani przez autorkę pracy doktorskiej oraz zostali poproszeni o wypełnienie kwestionariuszy związanych z przeprowadzanym badaniem. Oprócz tego, autorka pracy doktorskiej przeanalizowała testy przedmiotowe napisane przez uczniów biorących udział w badaniu, a nauczyciele z klas dwujęzycznych wzięli udział w wywiadzie. Głównym celem pracy doktorskiej była obserwacja, a także ocena zmian zachodzących w rozwoju językowym, przyswajaniu treści, otoczenia edukacyjnego oraz nastawienia uczniów i nauczycieli do edukacji dwujęzycznej a także zmian związanych z motywacją uczniów i nauczycieli.
Celem rozdziału pierwszego jest zdefiniowanie zintegrowanego nauczania treści i języka (CLIL), opisanie jego różnych wariantów a także przedstawieni zarysu historycznego. Celem tego rozdziału jest także przedstawienie zintegrowanego kształcenia przedmiotowo-językowego (CLIL) w kontekście polskim jak i międzynarodowym zwracając szczególną uwagę na poparcie tego programu edukacyjnego przez Unię Europejską.
W rozdziale drugim zintegrowane nauczanie treści i języka (CLIL) przedstawione jest pod kątem czterech aspektów: językowego, aspektu związanego z treścią, aspektu związanego z otoczeniem edukacyjnym a także nastawieniem do edukacji dwujęzycznej oraz aspektu motywacyjnego. Wszystkie przedstawione aspekty związane są z częścią empiryczną pracy doktorskiej. Kolejnym celem rozdziału
drugiego jest przedstawienie cech ucznia dwujęzycznego oraz nauczyciela uczącego w klasach dwujęzycznych.
W rozdziale trzecim opisane są badania, które zostały przeprowadzone w dziedzinie zintegrowanego nauczania treści i języka (CLIL). Mimo tego iż Wolff (2005) twierdzi, że „badania związane z zintegrowanym nauczaniem treści i języka (CLIL) są niestety wciąż w stadium początkowym” (Wolff, 2005: 20) w Europie widocznych jest pięć dziedzin zainteresowania związanych z zintegrowanym kształceniem językowo-przedmiotowym (CLIL): akwizycja kompetencji lingwistycznej w klasie CLIL; akwizycja kompetencji przedmiotowej w klasie CLIL; akwizycja kompetencji interkulturowej w klasie CLIL, a także metodyka nauczania przedmiotów w kontekście CLIL oraz ocena zintegrowanego nauczania treści i języka poprzez nauczycieli i uczniów.
Celem rozdziału czwartego jest przedstawienie korzyści wypływających z wprowadzenia zintegrowanego nauczania treści i języka (CLIL) w szkołach. Korzyści te przedstawione są z perspektywy ucznia, nauczyciela, szkoły, a także społeczeństwa (Coonan, 1998: 109-123).
W rozdziale piątym przedstawiona jest struktura badania empirycznego. Głównym celem badania jest opisanie oraz analiza zmian w edukacji językowej w klasie gdzie został wprowadzony program zintegrowanego nauczania językowo-przedmiotowego (CLIL). Badanie zostało przeprowadzone w Liceum Ogólnokształcącym nr. 1 w Krakowie. Zarówno uczniowie klasy dwujęzycznej jak i nauczyciele uczący w klasach dwujęzycznych wzięli udział w badaniu. Badanie oparte jest na analizie danych zebranych na podstawie obserwacji, kwestionariuszy, wywiadu przeprowadzonego z nauczycielami oraz na analizie testów przedmiotowo-językowych uczniów. Autorka pracy doktorskiej zdecydowała się na zastosowanie różnych metod badawczych w celu głębszej analizy zmian zachodzących w edukacji językowej w klasie CLIL. W rozdziale tym opisane są także badani pilotażowe przeprowadzone w Liceum Ogólnokształcącym nr. 1 w Krakowie (styczeń 2006 – czerwiec 2006) oraz w Matare-Gymnasium w Meerbusch (Niemcy) (sierpień 2006). Celem badania pilotażowego była obserwacja edukacji językowej w klasach gdzie został wprowadzony program zintegrowanego nauczania językowo-przedmiotowego (CLIL) oraz dokonanie
porównania pomiędzy programem CLIL wprowadzonym w szkole średniej w Niemczech oraz w Polsce, gdzie CLIL jest nowością.
Celem rozdziału szóstego jest przedstawienie danych dotyczących zmian zachodzących w edukacji językowej w klasie, gdzie został wprowadzony program zintegrowanego nauczania treści i języka (CLIL). Badanie trwało przez okres jednego roku szkolnego (10 miesięcy). Przeprowadzenie takiego badania ma swoje uzasadnienie patrząc z perspektywy rozwoju edukacji dwujęzycznej, która nie tylko stała się w wieku XXI możliwością, ale koniecznością szczególnie w kraju takim jak Polska gdzie wiedza językowo-przedmiotowa stała się bardzo znacząca ze względu na zmiany polityczno-ekonomiczne. Koncentrując się na zmianach w edukacji językowej zaobserwowanych w ciągu jednego roku szkolnego, autorka pracy doktorskiej zdecydowała się na analizę danych według tzw. „linii czasowej”. Autorka pracy doktorskiej obserwowała 14 lekcji tygodniowo, ale ze względu na ogromną ilość zebranych danych postanowiła dokonać analizy trzech lekcji miesięcznie (geografii, biologii i matematyki) w okresie od września 2006 do czerwca 2007. W sumie autorka pracy doktorskiej prezentuje oraz analizuje 18 godzin lekcyjnych, które potraktowane są jako lekcje przykładowe. Autorka pracy doktorskiej wybierając przykładowe lekcje do analizy nie zastosowała żadnych kategorii – wszystkie lekcje zostały wybrane przypadkowo. Wszystkie dane zaprezentowane są co drugi miesiąc według kategorii określonych przez autorkę pracy doktorskiej: aspektu językowego (rozwój języka drugiego oraz użycie języka pierwszego), aspektu związanego z przyswajaniem treści, aspektu związanego z otoczeniem edukacyjnym (interakcja, metodyka nauczania przedmiotu, ocena ucznia, materiały edukacyjne oraz cechy charakterystyczne klasy jako pomieszczenia), aspektu związanego z nastawieniem uczniów oraz nauczycieli do edukacji dwujęzycznej, a także aspektu motywacyjnego. Dodatkowo w rozdziale tym przedstawione są dane pochodzące z kwestionariuszy, wywiadu przeprowadzonego z nauczycielami oraz analizy testów napisanych przez uczniów.
W rozdziale siódmym autorka pracy doktorskiej dokonuje analizy danych przedstawionych w poprzednim rozdziale. Wszystkie dane pochodzą z obserwacji, kwestionariuszy wypełnionych przez uczniów oraz nauczycieli, wywiadu przeprowadzonego z nauczycielami, a także testów przeanalizowanych przez autorkę
pracy doktorskiej. Analiza danych dokonana jest według kategorii określonych przez autorkę pracy doktorskiej: aspektu językowego (rozwój języka drugiego oraz użycie języka pierwszego), aspektu związanego z przyswajaniem treści, aspektu związanego z otoczeniem edukacyjnym (interakcja, metodyka nauczania przedmiotu, ocena ucznia, materiały edukacyjne oraz cechy charakterystyczne klasy jako pomieszczenia), aspektu związanego z nastawieniem uczniów oraz nauczycieli do edukacji dwujęzycznej, a także aspektu motywacyjnego. Analizując dane autorka pracy próbuje odpowiedzieć na główne pytanie badawcze związane ze zmianami w edukacji językowej, które zachodzą w klasie w okresie jednego roku szkolnego, gdzie przedmioty (geografia, biologia i matematyka) nauczane są w języku obcym, a także na dodatkowe pytania badawcze przedstawione w pracy doktorskiej.
W konkluzji, autorka pracy doktorskiej koncentruje się na zmianach w edukacji językowej, które zaobserwowała w klasie dwujęzycznej w okresie jednego roku szkolnego oraz przedstawia czynniki, które mogły mieć wpływ na efektywność programu CLIL. Autorka pracy doktorskiej przedstawia także przyszłościowe rekomendacje, które mogłyby mieć pozytywny wpływ na zintegrowane nauczanie treści i języka (CLIL) szczególnie w polskiej rzeczywistości. Rekomendacje te podzielone są na: zastosowanie w klasie, zastosowanie w szkole oraz na zastosowanie w systemie edukacji. Autorka kończy konkluzję poprzez zasugerowanie dalszych badań nad zintegrowanym kształceniem przedmiotowo-językowym (CLIL). |