Pozycja parlamentu brytyjskiego w świetle działania systemu dwupartyjnego

Abstract

Tytuł niniejszej rozprawy wskazuje, że przedmiotem zainteresowania będzie pozycja, a więc wzajemne relacje parlamentu brytyjskiego i innych podmiotów systemu politycznego. Kwestia relacji pozostawiona bez dalszego doprecyzowania zmuszałaby jednak do analizy związków i zależności w odniesieniu do szerokiego kręgu podmiotów, jeśli tylko mogłyby one zostać określone mianem systemowych. Konstruowanie tak obszernej monografii wykracza daleko poza cel pracy, a z racji wątłości stosunków z niektórymi podmiotami wydaje się wręcz bezzasadne. Obszar badawczy zawęża zatem druga część tytułu – „w świetle działania systemu dwupartyjnego”, implikująca odniesienie do Rządu JKMości. Odwołanie do systemu partyjnego oznacza jednocześnie, że analiza pozycji parlamentu będzie wykraczać poza ramy formalno-prawne, uwzględniając aspekt polityczny. Czynniki konstytucyjne i polityczne nie wyczerpują jednak w świetle propozycji Philipa Nortona - długoletniego i cenionego badacza parlamentaryzmu brytyjskiego – katalogu wyznaczników pozycji systemowej legislatury. Konstruując kryteria na potrzeby analizy porównawczej siły parlamentów zachodnioeuropejskich, wskazuje on obok zmiennych konstytucyjnych i politycznych, także na te o proceduralnym charakterze. W pierwszym przypadku autor bierze pod uwagę przewidziane w konstytucji ograniczenia władzy parlamentu takie jak zawężenie zakresu władzy ustawodawczej, odwoływanie się do woli narodu w drodze referendum oraz łączenie stanowisk ministerialnych i mandatu poselskiego. Na czynnik polityczny w propozycji Nortona składa się liczba partii w parlamencie i ich zdolność do podporządkowania sobie instytucji państwa, uwarunkowana lojalnością i dyscypliną partyjną. Natomiast zmienna proceduralna wskazuje na strukturę, uprawnienia i aktywność komisji zarówno w zakresie legislacji, jak i zdolność do sprawowania kontroli nad poszczególnymi resortami. Celem pracy będzie zatem zdiagnozowanie aktualnego stanu rzeczy poprzez uzyskanie wiarygodnych informacji w zakresie rzeczywistych cech i zasad funkcjonowania parlamentu w jego relacjach z rządem. Przygotowana diagnoza zezwoli również na określenie przyczyn tego stanu rzeczy, prawidłowości i faz rozwoju.