Skip navigation

Zastosuj identyfikator do podlinkowania lub zacytowania tej pozycji: http://hdl.handle.net/20.500.12128/5283
Tytuł: Wielowymiarowość czeskiego eseju współczesnego na przykładzie zbiorów "Místo domova" Sylvii Richterovej, "Citlivé město" Danieli Hodrovej i "Příběh znaků a prázdna" Michala Ajvaza
Autor: Kalita, Małgorzata
Promotor: Zarek, Józef
Słowa kluczowe: Sylvia Richterova; Daniela Hodrova; Michal Ajvaz; czeskie eseje
Data wydania: 2011
Wydawca: Katowice : Uniwersytet Śląski
Abstrakt: W pracy Wielowymiarowość czeskiego eseju współczesnego na przykładzie zbiorów „Místo domova” Sylvii Richterovej, „Citlivé město” Danieli Hodrovej i „Příběh znaku a prázdna” Michala Ajvaza głównym przedmiotem zainteresowania uczyniłam wielowymiarowość najciekawszych moim zdaniem tekstów eseistycznych ostatnich lat w Czechach. To, o czym piszą w swoich esejach Daniela Hodrová, Sylvie Richterová oraz Michal Ajvaz, spotyka się na wspólnej płaszczyźnie doświadczenia. Jest to doświadczenie podmiotu, który konfrontuje się z otaczającą go kulturą i rzeczywistością, doświadczenie ojczystego i innego języka, doświadczenie języka, który jako system jest nieprzychylny człowiekowi. Wszystkie kategorie poruszane w eseistycznych rozważaniach można by rozpatrywać w kontekście doświadczenia. Znaki oraz zdarzenia, które napotykamy na przykład w mieście, są argumentem dla tekstowości tej przestrzeni, ale o wiele bardziej wpisują się w hermeneutykę śladu. Zarówno Hodrová, jak i Ajvaz wskazują, że poza materialną sferą istnieje inny, bardziej tajemniczy, osobisty i nieuchwytny obszar. Wymykające się opisom zjawiska wpisują się w propozycje „kobiecego pisania”, mapy synoptycznej i innych prób uchwycenia złożonej rzeczywistości. Do takich prób należą między innymi eseje, które swoją formą pozwalają na przekraczanie różnych granic. Wybrane przeze mnie zbiory esejów: Místo domova Sylvii Richterovej, Citlivé město Danieli Hodrovej oraz Příběh znaků a prázdna Michala Ajvaza znakomicie oddają wielowymiarowy charakter rzeczywistości. Sylvie Richterová, pisząc o tożsamości i doświadczeniu emigracji, sama spogląda z perspektywy osoby, która opuściła swój kraj rodzinny. W jej esejach dominuje antropologiczno-semiotyczne spojrzenie, nie brakuje jednak szczerych, prostych wyznań w pierwszej osobie gramatycznej. Jej refleksja na temat ideologii i pamięci, etyki i estetyki czy mowy w konfrontacji z ciszą jest oparta na zdarzeniach, które miały miejsce w naszym obszarze kulturowym. Podkreślane przez Richterovą wielobiegunowość świata, decentralizacja języka, policentryzm oraz inne zjawiska mogą, a nawet powinny być rozpatrywane w kontekście doświadczenia, ponieważ oderwane od rzeczywistości i podmiotu tracą znaczenie. Daniela Hodrová wiele uwagi w mitopoetyckich esejach poświęciła zagadnieniu tekstu. Przedstawiając Tekst miasta, wykorzystała pierwiastki yin i yang, które umożliwiły zaprezentowanie przeciwstawnych elementów. Te dwie siły odzwierciedlają dynamizm przemian i pokazują, jak będąc wobec siebie opozycją, przechodzą jedna w drugą i wzajemnie się uzupełniają. Czeska eseistka nie pozostała jednak na poziomie tekstu. Jej analizy obejmują poruszanie się po mieście, przechodzenie przez nie i zamieszkiwanie w nim. Koncepcja miasta jako tekstu rozszerza się o miasto jako doświadczenie, a więc również pojmowanie tekstu jako doświadczenia. Michal Ajvaz w zbiorze esejów Příběh znaků a prázdna analizuje utwory wybranych pisarzy i poetów poprzez kategorie znaku i pustki. Pokazuje różne ujęcia, skupiając uwagę na słowach, rzeczach oraz zdarzeniach. Swoje rozważania opiera często na drobnych szczegółach, śladach czy szczelinach, które niejednemu badaczowi by umknęły. Poświęcając uwagę formom nieobecności – pustce, ciszy, białym miejscom, zanikaniu – wskazuje możliwości, które w nich drzemią. Pisząc o pustce w kontekście wyzwania i spotkania, sugeruje konieczność rozpatrywania jej również w odniesieniu do doświadczenia. Każdy z eseistów inaczej rozkłada akcenty w analizowanych przez siebie zagadnieniach. Dla jednych ważniejsza jest kategoria języka, dla innych semiotyka, ale wszyscy próbują oddać złożoną rzeczywistość i jej wielowymiarowość. Gatunek literacki, który wybrali do tego celu, trafnie odzwierciedla wielopłaszczyznowość rozległej problematyki, zachowując równocześnie lekkość i swobodę.
URI: http://hdl.handle.net/20.500.12128/5283
Pojawia się w kolekcji:Rozprawy doktorskie (W.Hum.)

Pliki tej pozycji:
Plik Opis RozmiarFormat 
Kalita _Wielowymiarowosc_czeskiego_eseju_wspolczesnego.pdf1,57 MBAdobe PDFPrzejrzyj / Otwórz
Pokaż pełny rekord


Wszystkie pozycje w RE-BUŚ są chronione prawem autorskim chyba, że zostało wskazane inaczej.