Wyznaczniki akademickiej i pozaakademickiej aktywności studentów w kontekście jakości ich życia

Abstract

W ciągu ostatniego trzydziestolecia obserwuje się w Polsce stały wzrost liczby studentów w ogólnej populacji młodych, dorosłych osób (za: raport GUS pt. Szkoły wyższe i ich finanse w 2011r.). Procesowi temu towarzyszą przemiany rynku pracy, czyniące posiadanie wyższego wykształcenia warunkiem koniecznym otrzymania zatrudnienia na jakimkolwiek stanowisku. Wymienione zjawiska prowadzą z jednej strony do zmieniania się funkcji studiów akademickich, które stopniowo stają się po prostu kolejnym, obowiązkowym etapem edukacji jednostki (por. Arnett, 2000), z drugiej zaś zwiększania się poziomu heterogeniczności populacji osób studiujących. Współcześni studenci stanowią zbiorowość zróżnicowaną nie tylko pod względem zaangażowania w edukację akademicką, ale również ze względu na poziom i charakter dodatkowej, pozaakademickiej aktywności. Zaprezentowane w rozprawie badania, przeprowadzone na reprezentatywnej próbie uczących się na III roku w trybie dziennym studentów Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, miały na celu dostarczenie informacji pozwalających na zbudowanie możliwie najpełniejszej charakterystyki omawianej grupy, uwzględniającej zarówno poziom i motywacje towarzyszące studenckiej aktywności, jak i istotne z punktu widzenia funkcjonowania jednostki zmienne, takie jak: orientacje temporalne (Zimbardo, Boyd, 1999, 2009), aspiracje życiowe (Grouzet i in., 2005; Górnik-Durose, Janiec, 2010), dobrostan psychiczny (Diener i in., 2008; Diener, Ryan, 2009; Ryff, 1995; Ryff, Singer, 2008), kryzys w wartościowaniu (Oleś, 2010) oraz kapitał społeczno-kulturowy (Portes, 1998; Bourdieu, Passeron, 2006; Zarycki, 2009). Analiza motywacji związanych z podejmowanymi przez badane osoby aktywnościami wykazała, że najbardziej wykalkulowaną ich formę stanowiło zaangażowanie w wolontariat, zaś działalnością najbardziej autoteliczną była nauka języków obcych. Porównania przeprowadzone w grupach studentów nieaktywnych, przeciętnie aktywnych i ponadprzeciętnie aktywnych ujawniły istnienie zróżnicowania w zakresie poziomu orientacji przeszłościowo-negatywnej, aspiracji powiązanych z osiąganiem harmonii psychofizycznej oraz licznych aspektów dobrostanu psychicznego i kapitału społeczno-kulturowego. Oprócz analiz dotyczących wyznaczników aktywności studenckiej, w rozprawie zaprezentowano ogólny model strukturalny, wyjaśniający 49% zmienności w zakresie poziomu satysfakcji z życia omawianej grupy, a także rezultaty badań na temat związków kapitału społeczno-kulturowego ze zmiennymi o charakterze psychologicznym. Wyniki przeprowadzonych badań mogą znaleźć zastosowanie podczas projektowania oddziaływań, mających na celu lepsze dopasowanie oferty uniwersyteckiej do potrzeb osób studiujących. Wśród obszarów działalności, w których zaprezentowane analizy mogą okazać się najbardziej wartościowe, warto wymienić udzielanie przez uczelnię stypendiów i pomocy materialnej, pracę akademickich psychologów oraz biur karier, a także tematykę artykułów publikowanych na studenckich portalach internetowych.