Głosowanie podzielone w mieszanych systemach wyborczych

Abstract

Przeprowadzona w niniejszej rozprawie analiza miała na celu dowiedzenie złożoności i wielowymiarowości fenomenu, jakim jest głosowanie podzielone w mieszanych systemach wyborczych. W opinii autora na taki charakter tego zachowania wyborczego składają się wielość jego przyczyn oraz waga wynikających zeń konsekwencji. Głosowanie podzielone staje się coraz częstszą formą ekspresji preferencji politycznych przez wyborców głosujących w mieszanych systemach wyborczych. Jak pokazują wyniki pomiaru częstotliwości, z jaką zjawisko to występuje w poszczególnych państwach, z każdą kolejną elekcją coraz większy odsetek głosujących decyduje się obdarzyć poparciem dwie różne siły polityczne. Najlepszym przykładem ilustrującym tę tendencję są wybory do Bundestagu. W latach 60-tych zaledwie kilka procent Niemców decydowało się na rozdział głosów. Jednak już od lat 90-tych odsetek wyborców głosujących zgodnie z omawianym w niniejszej pracy schematem wyrażany jest w wartościach dwucyfrowych. Pamiętać jednak należy, że w dalszym ciągu większość wyborców wyraża swoje preferencje polityczne w sposób spójny, oddając oba głosy na kandydata oraz listę partyjną reprezentujące to samo ugrupowanie. W analizowanej próbie państw mieliśmy rzecz jasna do czynienia z dwoma wyjątkowymi przypadkami, w których notowany poziom głosowania podzielonego dalece odbiegał od pozostałych przypadków. Pierwszym były mieszane elekcje do Dumy Państwowej Federacji Rosyjskiej, w których szacuje się, że w latach 1993-2003 średnio co drugi głosujący rozdzielał głosy. Przyczyn tego stanu rzeczy upatrywać należy w niestabilności rosyjskiego systemu partyjnego oraz organizacyjnej słabości tworzących go ugrupowań. Większość ówczesnych rosyjskich partii politycznych nie tylko nie była w stanie stale rywalizować w kolejnych wyborach parlamentarnych, ale również nie dysponowała potencjałem pozwalającym na rejestrację kandydatów we wszystkich jednomandatowych okręgach wyborczych. W konsekwencji znaczna część ich sympatyków była pozbawiona możliwości oddania spójnego głosu za kandydatem oraz listą zarejestrowanymi przez najbardziej przez nich preferowane ugrupowanie. W podobnej sytuacji znalazła się znaczna część Izraelczyków głosujących w bezpośrednich wyborach premiera połączonych z wyborami do Knesetu. Zarówno w 1996 jak i 1999 r. do rywalizacji o fotel szefa rządu stanęli wyłącznie kandydaci reprezentujący dwa największe izraelskie ugrupowania. Tym samym możliwością oddania spójnego głosu dysponowali jedynie ich wyborcy. Sympatycy pozostałych partii byli z kolei zmuszeni do rozdziału głosów pomiędzy listę najbardziej preferowanego przez siebie ugrupowania oraz kandydata na premiera jednej z dwóch dużych partii politycznych. Katalog pytań badawczych oraz hipotez sformułowany we wstępie niniejszej rozprawy pozwolił na wielopłaszczyznową analizę zjawiska głosowania podzielonego w mieszanych systemach wyborczych. W toku przeprowadzonego wywodu autor wysunął następujące wnioski dotyczące tego zachowania wyborczego.