Skip navigation

Zastosuj identyfikator do podlinkowania lub zacytowania tej pozycji: http://hdl.handle.net/20.500.12128/5386
Tytuł: Manipulacja strachem poprzez język - aspekt komunikacyjny terroryzmu
Autor: Domański, Michał A.
Promotor: Stawnicka, Jadwiga
Słowa kluczowe: terroryści; terroryzm w Rosji; Kaukaz; media; komunikat; konflikt rosyjsko-czeczeński
Data wydania: 2013
Wydawca: Katowice : Uniwersytet Śląski
Abstrakt: Podstawowym celem niniejszego opracowania było pokazanie, w jaki sposób konflikt rosyjsko-czeczeński, którego skutkiem były opisane ataki terrorystyczne w Budionnowsku, Moskwie i Biesłanie, można uznać za akt komunikacyjny. Obraz wspomnianego konfliktu prezentowany w mediach i stworzony na potrzeby opinii publicznej miał na celu uzyskanie przez nie charakteru propagandowego. Z analizy wszystkich ujętych badaniami źródeł wynika bowiem, że efekt psychologiczny, jakim było wywarcie wpływu na społeczeństwo został osiągnięty. Manipulacje, jakich dopuściły się media wywarła ogromny wpływ na świadomość opinii publicznej i zmusiły ją do przyjęcia określonej postawy wobec zjawiska. Atak terrorystyczny i jego konsekwencje ukazał, jak wielkie znaczenie dla przebiegu sytuacji mają możliwości komunikacyjne pomiędzy zaangażowanymi w jego rozwikłanie stronami. Wszyscy uczestnicy wydarzeń wykorzystujący swoje możliwości w przekazywaniu informacji na temat zaistniałej sytuacji posługiwali się prostym jednakże bardzo dobitnym językiem i takimiż sformułowaniami. Niemniej nie zdarzyło się w żadnym z analizowanych przypadków natrafić na opisy komunikatów, w których którakolwiek ze stron, w bezpośredniej rozmowie, czy przekazie, usiłowałaby próbować obrażać przeciwnika. Może to wynikać z bardzo wielu czynników, które świadczą o tym, że przekaz bezpośredni wymaga i przeważnie wiąże się z wykorzystaniem takich narzędzi, aby uzyskać bezpośredni dostęp do swojego adwersarza. Oczywiście jeśli mamy do czynienia z przekazem pomiędzy odpowiednio zdyscyplinowanymi i chcącymi uzyskać kompromis stronami. Zupełnie inaczej przedstawiona została kwestia przekazu medialnego, wykorzystującego dostępne środki w taki sposób, że strony nie uczestniczyły w wymianie poglądów bezpośrednio i w czasie realnym. Wyjątek może tu stanowić jedynie Internet, ale ona jako środek publicystyki również, jeśli nie w największym stopniu zapewnia uczestnikowi aktu komunikacyjnego ochronę poprzez jego odległość, niedostępność dla innych podmiotów, czy anonimowość. Z tego też założenia wychodziły obydwie strony sporu będącego tematem niniejszej rozprawy. Zarówno strona czeczeńska, jak i rosyjska sprawnie wykorzystała media do dokonania chociażby oceny wydarzeń mających miejsce na przestrzeni lat w Budionnowsku, Moskwie i Biesłanie. Wraz z rozwojem techniki i swobodną możliwością dostępu do wszelkich nośników publicystyki odmiennie przedstawiał się przekaz dotyczący wspomnianych zamachów we wszystkich trzech przypadkach. Wydarzenia budionnowskie były dość szeroko opisywane na łamach wydawnictw tradycyjnych, głównie takich jak prasa, nieco mniej miejsca poświęcono mu w innych mediach ogólnie wówczas dostępnych: telewizji i radiu. Niewątpliwie najmniej na temat akcji Basajewa można znaleźć w Internecie, a jeśli już to bardziej w kontekście historycznym niż publicystycznym. Wynika to między innymi ze wspomnianego wcześniej braku dostępu do Internetu. Innym faktem było to, że dotarcie bezpośrednio do rejonu objętego atakiem było prawie niemożliwe w związku z trudnościami logistycznymi dla wielu istniejących wówczas agencji informacyjnych. Należy pamiętać, że lata dziewięćdziesiąte ubiegłego stulecia, to dość siermiężny okres w rozwoju rosyjskiej cywilizacji i w przeciwieństwie do innych państw byłego układu skojarzonego ze Związkiem Radzieckim, na jej terenie jedną z istotnych bolączek był słabo rozwinięty transport uniemożliwiający szybkie dotarcie w każdy rejon kraju. To między innymi stanowiło przeszkodę nie do pokonania w przekazie informacji na odległość. Uznanie hipotezy, że akt terrorystyczny należy utożsamiać z aktem komunikacyjnym, wymagało uzyskania odpowiedzi na kilka pytań pozwalających zweryfikować ją. W pierwszej kolejności należało określić: • Jaka była historyczna geneza konfliktu rosyjsko-czeczeńskiego? • Jaki był przebieg konfliktu na przestrzeni od wieku XVIII, aż po czasy współczesne wydarzeniom opisywanym w rozprawie? • Jaki był przebieg wydarzeń w Budionnowsku, Moskwie i Biesłanie? • Jak opisywały przebieg poszczególnych ataków terrorystycznych media? • Jakie zastosowano metody do uzyskania założonych celów propagandowych przez nadawców komunikatów? Jakie różnice w przekazie prezentowały poszczególne media? • Jak można wyrazić przy pomocy wybranych modeli przebieg aktu komunikacyjnego w sytuacji zamachu terrorystycznego? • Jak przedstawić model komunikacyjny w sytuacji kryzysowej, uwzględniając wszystkie czynniki mające wpływ na jej przebieg? Jak wcześniej zauważono analizie poddane zostały materiały pochodzące z publikacji prasowych (dzienników, tygodników polsko i rosyjskojęzycznych), serwisów Internetowych, dokumentów i opracowań. Wykorzystano też wybiórczo i w sposób bardzo ogólny kilka materiałów filmowych i telewizyjnych. Z braku możliwości technicznych nie wykorzystano w badaniu materiałów pochodzących z publikacji radiowych. Dokonanie dokładnej analizy wszystkich dostępnych dokumentów i źródeł wymagałoby zaangażowania ogromnej rzeszy ludzi zainteresowanych niniejszą problematyką i poświęcenia ogromnej ilości czasu. Ataki terrorystyczne w Budionnowsku, Moskwie i Biesłanie ukazały niezbicie fakt istnienia relacji pomiędzy nimi a aktami komunikacyjnymi. Jak stwierdził Paul Watzlawick „człowiek nie może nie komunikować" (Watzlawick: 2000, 14), co wskazuje na to, że każde ludzkie zachowanie bez względu na to czy jest świadome, czy nie, czy jest przemyślane, czy nie, jest komunikowaniem niosącym za sobą określone treści. W związku z tą tezą należy uznać, że człowiek musi ponosić konsekwencje swoich działań oraz mieć świadomość odpowiedzialności za swoje czyny. Komunikat, jakim jest zachowanie, pomimo swojego niewerbalnego charakteru też należy uznać za formę przekazu pewnych wiadomości, których wykorzystanie przez drugą stronę wcale nie musi być tożsame z intencjami nadawcy.
URI: http://hdl.handle.net/20.500.12128/5386
Pojawia się w kolekcji:Rozprawy doktorskie (W.Hum.)

Pliki tej pozycji:
Plik Opis RozmiarFormat 
Domanski_Manipulacja_strachem_poprzez_jezyk.pdf1,59 MBAdobe PDFPrzejrzyj / Otwórz
Pokaż pełny rekord


Wszystkie pozycje w RE-BUŚ są chronione prawem autorskim chyba, że zostało wskazane inaczej.