Kolorowy partner czy mąż katolik?

Abstract

Polacy są religijni i masowo deklarują swoją przynależność do Kościoła rzymskokatolickiego. Teza ta znajduje potwierdzenie w licznych badaniach socjologicznych, w statystykach kościelnych czy też w opinii publicznej. Nie należy z niej jednak wyprowadzać równocześnie wniosków dotyczących charakteru polskiej religijności czy też jej jakości. Bez względu na to, jak jest oceniana polska religijność i jakie kryteria oceny są brane pod uwagę, nie można pominąć socjologicznego faktu, iż Polacy w większości (około 95%) uważają siebie za ludzi religijnych i przynależących do Kościoła (grupy wyznaniowej). Dla przeważającej większości mieszkańców kraju jest to Kościół rzymskokatolicki1. Ta głęboko osadzona w mentalności społecznej afiliacja eklezjalna jest zjawiskiem trwałym, chociaż oczywiście podlega ona pewnym przeobrażeniom w kierunku sekularyzacji życia społecznego i laicyzacji mentalności, których radykalnym następstwem jest pozostawanie poza Kościołem czy grupą wyznaniową. Tak można interpretować odsetek osób (4,3%) deklarujących brak przynależności do grupy religijnej. Można wysunąć hipotezę, ugruntowaną w obserwowanym kierunku przeobrażeń kulturowych współczesnej Europy, że wielkość ta będzie w następnych latach wzrastała. Podkreślmy jeszcze raz, że nie chodzi tu o praktyki religijne, swoistego rodzaju kościelność doświadczeń religijnych ani o tzw. konsekwencyjny parametr deklarowanej religijności, który jest zwykle przedmiotem troski teologów czy dyskusji publicystycznych. Ludzie uważają siebie za religijnych i deklarują swój związek z grup ą wyznaniową nawet wówczas, gdy równocześnie deklarują religijną obojętność (56,8%) oraz brak uczestnictwa w organizowanych przez Kościół praktykach religijnych (55%); i „tylko tyle” lub „aż tyle” wynika z przytoczonych danych. Przejawem postaw wobec religii są także deklaracje własnej religijności pozbawione autoafiliacji konfesyjnych. Określenie siebie jako człowieka „wierzącego” nie musi ipso facto implikować konfesyjnej afiliacji. W tym sensie w socjologii religii mówi się między innymi o religii niewidzialnej, pozakościelnej, o religijności płynnej. Uwzględniając te rozmaite konteksty przeobrażeń współczesnej religijności, możemy powiedzieć, że polskie społeczeństwo jest religijne, a inne społeczeństwa, np. czeskie czy francuskie, charakteryzują się licznymi grupami osób deklarujących się jako niereligijne i nieprzynależne do grup wyznaniowych. Uwagi te w całej rozciągłości odnoszą się również do społeczno-kulturowej specyfiki Górnego Śląska, gdzie religia jako wartość oraz religijność jako styl życia są nie tylko elementami konstytutywnym tradycji, ale również są mocno wpisane w rytm życia współczesności.