"Zniewolony umysł" jako parabola

Abstract

Szkic przedstawia propozycję odczytania “Zniewolonego umysłu” poza oczywistym kontekstem politycznym. Odbiór książki Miłosza w świecie niekomunistycznym uwolnił ją z regionalnych uwarunkowań, demonstrując tym samym Escarpitowską “podatność dzieła na zdradę”. “Zniewolony umysł” zaczął znaczyć nie przez wschodnioeuropejski konkret, który wykorzystuje, ale przez jego „moralistyczne i filozoficzne uogólnienie”, co stanowi jedną z cech charakterystycznych paraboli. Zasadnym wydaje się potraktowanie pojęcia Umysł Zniewolony jako szeroko rozumianej alegorii, która spełniając rolę naczelnego elementu konstrukcyjnego porządkuje świat przedstawiony utworu. Przy jej to pomocy może zostać przekazana myśl moralna przypowieści Miłosza. Autor szkicu analizuje kolejne rozdziały książki uwydatniając jej walory literackie i otwartość dzieła na różne interpretacje.