El tiempo interior : una aproximacion al aspecto en espanol

Abstract

Celem pracy jest analiza reprezentacji aspektowych w języku hiszpańskim ze szczególnym uwzględnieniem konstrukcji powszechnie uznawanych za wykładniki aspektu. Mając na uwadze poważne rozbieżności definicyjne i terminologiczne panujące we współczesnej aspektologii, których powodem wydajc się brak jednorodnych kryteriów opisu, Autorka zdecydowała się na przeprowadzenie analizy według zasad gramatyki o podstawach semantycznych zaproponowanej przez S. Karolaka. Przyjęcie definicji aspektu jako kategorii semantycznej pozwoliło na przeprowadzenie rozważań z jednego, wyłącznie semantycznego poziomu i tym samym na uniknięcie pewnych problemów wynikających z ontologicznego podejścia do tematu (rozdział 1). W rozdziale 2 pokazano, że związki pomiędzy czasem i aspektem nie są wcale tak symetryczne, jak to przedstawiała hiszpańska gramatyka tradycyjna. Znajdujemy tutaj zarówno opozycje temporalne (pretérito perfecto / indefinido), jak i ewidentnie aspektualnc (presente /pretérito perfecto, indefinido / imperfecto, pluscuamperfecto / imperfecto). Zanalizowano również szczególne związki łączące pluscuamperfecto i indefinido, futuro simple i futuro anterior, obie formy bezokolicznika oraz pozycję, jaką wc współczesnym hiszpańskim zajmuje <antcpreterito>. Celem rozdziału 3. jest potwierdzenie, również w przypadku języka hiszpańskiego, że zgodnie z zasadami gramatyki semantycznej podział na „aspekt leksykalny” i „aspekt gramatyczny” nic ma podstaw językowych, a jedyna różnica aspcktualna, jaką można wykazać, to ta, która występuje pomiędzy konfiguracjami należącymi do aspektu ciągłego a konfiguracjami nieciągłymi. Przedmiotem analizy są między innymi takie pojęcia, jak +/— dynamiczność, +/- teliczność, +/- delimitatywność, tzw. fazy aspektowe, rola drugiej pozycji argumentowej w wyrażaniu aspektu, zasadność tzw. prób aspektowych (np. en i durante), etc. Dokładnie przeanalizowano rolę morfemu <-e-(ar)> uznawanego czasami za wykładnik aspektu, a konkretnie <itcratywności> i / lub <habitualności>. Przedmiotem rozważań zawartych w rozdziale 4. jest aspekt wyrażany przez wykładniki nominalne, przymiotnikowe i przysłówkowe. Szczególnie interesujące okazały się wyniki analizy roli rozpowszechnionych w języku hiszpańskim tzw. bezokoliczników nominalizowanych, która okazała się czysto aspektowa. Natomiast analiza tzw. przymiotników perfektywnych (Bosque), przymiotników aspektowych (Kleiber) oraz predykatywów przymiotnikowych (w tym kolokwialnych participios cognados) nie potwierdziła przypisywanej im szeroko pojętej roli aspektowej i wykazała, że w większości przypadków związki semantyczne, jakie reprezentują - aczkolwiek bardzo interesujące - mają zupełnie inną naturę. Takie same wnioski podsumowały również analizę todavía / aún oraz ya, także uznawanych za wykładniki aspektu. Treścią rozdziału 5. są rozważania na temat wartości aspektowej konstrukcji pcryfrastycznych oraz kilku tzw. morfemów aspektowych (en-, re-, a- i se). Szczególną uwagę Autorka poświęca różnicy występowania ser i estar, zaklasyfikowanych w końcu jako operatory (verbos soportes), trzem „czasownikom aspektowym” volverse, hacerse i quedarse, których wartość aspektowa jest ewidentna oraz bardzo interesującemu morfemowi se, uznawanemu za wykładnik aspektu, a spełniającemu funkcję dclimitacyjną. W zakończeniu zebrano wnioski z przedstawionych rozważań i analiz. Należy jednak dodać, że ze względu na ograniczoną objętość pracy rozważania ograniczyły się do najbardziej istotnych aspektów poruszanej problematyki.