Terytorium rezu: symbolika oraz kulturowe konteksty krajobrazu indiańskiego rezerwatu we współczesnym północnoamerykańskim kinie i komiksie

Abstract

Ubogie domostwa, rozsiane po pustkowiu przyczepy zamieszkane przez zdegenerowanych ludzi, pokryte kurzem drogi, po których poruszają się zdezelowane samochody – pejzaż indiańskiego rezerwatu we współczesnej kulturze audiowizualnej naznaczony jest świadectwami upadku. Równocześnie jednak przestrzeń, w której tak wyraziście manifestują się liczne problemy społeczne, na czele z alkoholizmem oraz bezrobociem, stanowi część dyskursów dotyczących marginalizacji, nietolerancji, alienacji i społecznej stygmatyzacji. Filmowy i komiksowy pejzaż „rezu” stanowi krzywe zwierciadło oficjalnej amerykańskiej kultury, symbolizowanej przez Mount Rushmore, w której cieniu kryje się rezerwat plemienia Lakota w Pine Ridge. Analizując wybrane przykłady filmowe oraz komiksowe, autorka ukazuje różne aspekty symboliki i kulturowych kontekstów „rezu”. Z jednej strony – w filmach takich jak Skins Chrisa Eyre’a lub Za głosem serca Michaela Apteda oraz w komiksowej serii Skalp Jasona Aarona i R.M. Guéry – mamy do czynienia z wizją rezerwatu stanowiącego krajobraz nieomalże apokaliptyczny, utożsamiający ciemną stronę Ameryki; z drugiej – w realizacjach pokroju Sygnałów dymnych Eyre’a czy Piętna przodków Michaela Linna – rezerwat jawi się jako przestrzeń mityczna, obszar kontaktu ze wcześniejszymi pokoleniami. Poor houses, trailers scattered in wilderness, inhabited by degenerated people, dusty roads full of old cars – the landscape of Indian reservation in contemporary audiovisual culture is marked with symptoms of degradation. In the same time, places where social problems – especially alcoholism and unemployment – have been so vividly manifested, become a part of various discourses of marginalization, intolerance, alienation and social stigmatization. “Rez’s” landscape in film and comic books becomes a dark mirror for the official American culture symbolized by Mount Rushmore, in whose shadow lies the Lakota Pine Ridge reservation. In her analysis of selected films and comic books, the author shows different aspects of rez’s symbols and cultural contexts. In such films as Chris Eyre’s Skins or Michael Apted’s Thunderheart and Jason Aaron and R.M. Guéra’s comic book series Scalped, Indian reservation is shown almost as an apocalyptic territory and – in the same time – as a dark side of America. On the other hand, in Eyre’s Smoke Signals or Michael Linn’s Imprint, rez is a mythic place of cross-generation encounters.