W kręgu oświeceniowej parodii : Stephanie Felicite de Genlis: Przepierzenie : komedia w jednym akcie; Jan Potocki: Kalendarz starych mężów : parodia "Przepierzenia" (z "Teatru" pani de Genlis)

Abstract

"Podstawą niniejszej edycji parady Kalendarz starych mężów było wydanie: J. Potocki, Parady, przełożył J. Modrzejewski, Warszawa, PIW, 1966. Z kolei podstawą przekładu Przepierzenia było wydanie: S.F. de Genlis, La Cloison, w zbiorze: Théâtre de société par [...], en Suisse 1781. (Nie ma współczesnych francuskich wydań tej sztuki jak też innych utworów pani de Genlis). Sztuka pani de Genlis została przełożona przez księdza Remigiusza Ładowskiego, niejako „etatowego" tłumacza jej dzieł w czasach oświecenia. Ukazała się w zbiorze przetłumaczonych przez niego sztuk tejże autorki pod tytułem Teatr dla społeczności, czyli komedie pani de Genlis (Warszawa 1793, T. 1 ). Rzecz ciekawa, Ładowski zrezygnował z tytułu nadanego sztuce przez panią de Genlis (przypomnijmy Cloison, co znaczy Przepierzenie], Zatytułował swój przekład Więzienie. Jest to, trzeba powiedzieć, niezbyt fortunna zmiana, podjęta wbrew treści utworu. Punktem kulminacyjnym akcji jest rozmowa dwojga zakochanych: Zofii i Lindora, przez przepierzenie, co oddaje tytuł oryginału. Ładowski natomiast swoim tytułem starał się wyeksponować inny, mniej istotny element fabuły, mianowicie chwilowe uwięzienie Lindora (po to, aby uniemożliwić mu spotkanie i rozmowę z Zofią). Język przekładu, z racji „czasowej odległości", jest przestarzały; przestarzałe z tych samych względów są interpunkcja i ortografia. Dlatego zdecydowałem się na całkiem nowy przekład. Chciałbym w tym miejscu złożyć podziękowanie Pani mgr Elżbiecie Gałuszce, znamienitej romanistce, która zechciała, w przyjacielskim geście, przejrzeć dokonane przeze mnie tłumaczenie." (Nota wydawnicza)