Abstrakt: | "Przeobrażenia, jakie miały miejsce na przełomie lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych
w systemach politycznych i ekonomicznych państw Europy Środkowej,
Wschodniej i Południowej oraz związane z tym jakościowe zmiany w systemie
międzynarodowym (rozpad porządku jałtańsko-poczdamskiego) wpłynęły na zasadniczą
zmianę geopolitycznego położenia Polski. Jednym z bezpośrednich następstw
zjednoczenia Niemiec, rozpadu ZSRR i rozpadu Czechosłowacji było to,
że chociaż nie zmieniło się terytorialne położenie Polski, to zmienili się jej wszyscy
sąsiedzi. Z 3 państw, z którymi Polska sąsiadowała do końca lat osiemdziesiątych
(ZSRR, Czechosłowacja, NRD), od początku 1993 roku (1 stycznia 1993 roku
formalny rozpad Czechosłowacji i powstanie państwowości Czech i Słowacji) nie
pozostało żadne, a liczba jej nowych sąsiadów wzrosła do 7 (Niemcy, Czechy,
Słowacja, Ukraina, Białoruś, Litwa i Rosja - poprzez enklawę kaliningradzką).
Jednym z najbardziej doniosłych wydarzeń, mającym daleko idące następstwa dla
nowego geopolitycznego położenia Polski, był rozpad ZSRR (grudzień 1991 roku)
i powstanie na obszarze byłych republik radzieckich nowych, bądź reaktywowanie
istniejących już kiedyś, państw (np. państwa nadbałtyckie - Litwa, Łotwa, Estonia).
Po raz pierwszy od wieków państwo polskie nie znajdowało się w bezpośrednim,
obejmującym całą granicę wschodnią, sąsiedztwie Rosji bądź ZSRR, lecz
graniczyło z kilkoma państwami. Stwarzało to zupełnie nową sytuację geopolityczną,
bardzo dogodną dla Polski na tle ostatnich stuleci, i miało zasadnicze znaczenie
dla nowego określenia interesów bezpieczeństwa Polski oraz dla wyznaczenia
nowych celów i środków ich realizacji na kierunku wschodnim polskiej polityki
zagranicznej w latach dziewięćdziesiątych." (fragm.) |