Instytucjonalne przemiany w polskiej oświacie : przeszkody i ograniczenia

Abstract

Przemiany polityczne i cywilizacyjne, które dokonały się w Polsce w okresie ostatnich kilku lat, od 1989 do 1996 roku, dotknęły również instytucje oświaty, i to wszystkich jej szczebli. Prezentowane w niniejszym artykule uwagi powstały na podstawie obserwaq'i podejmowanych w Polsce prób zmian instytucjonalnych, będących przedmiotem zainteresowań Resortu Edukacji Narodowej. Zastanawiamy się również nad tym, w jakim stopniu przemiany ładu społeczno-edukacyjnego podczas funkqono wania gospodarki wolnorynkowej w krajach Europy Zachodniej rzutują na transformacje edukacji polskiej (Po tu l i ck a , 1995; Kwi e c iń s k i , 1996). Mówiąc o przeszkodach stojących na drodze przemian w polskiej nauce i oświacie, można — nie wyczerpując bynajmniej podjętego problemu — wymienić kilka kwestii. Jedną z nich będą z pewnością funkcjonujące reguły tworzenia określonej tradycji w Polsce. Sam termin „tradycja” , jakkolwiek często używany w naukach społecznych, nie ma definicji, która zyskałaby powszechną akceptację. Z jednej strony napotyka się poglądy akcentujące doniosłą rolę symboliki w życiu społecznym — ujmuje się tradycję jako zespół ustalonych, istniejących przez wiele pokoleń symboli. Z drugiej strony, kierując się ku sferze instytucjonalnej i organizacyjnej, za tradycję uznaje się isthiejące instytucje, wzory organizacji i przekazywane z pokolenia na pokolenie tzw. transmisje — nawyki (Kwi a tk ows k i , 1985).