"Cały ten nieład" : od Szymborskiej do Kochanowskiego

Abstract

Toczący się nieustannie w obrębie literatury dialog jest jedną z magicznych jej właściwości. Wsłuchani weń badacze literatury - znawcy intertekstualności wyodrębniają, klasyfikują i nazywają różne jego rejestry, tracąc jednak przy tym bezpowrotnie ową magiczność. Czy znajdzie się bowiem dla niej miejsce pomiędzy alegorezą a archetypezą, restytucją emblematyczną a restytucją tematyczną, paratekstualnością a hipertekstualnością? Nie ujmując wysiłkom (i ich efektom) teoretyków intertekstualistów, uprawomocnionych wszak do tego typu działań z racji swej profesji, należy jednak nieustannie upominać się o rozumienie literatury jako świadectwa i przestrzeni spotkania. Skąd bowiem, jak nie z tekstów literackich, pochodzi wiedza o myślach i pragnieniach człowieka renesansu czy baroku? Jego „głos” można usłyszeć tylko dzięki literaturze i tylko dzięki niej można udzielić nań odpowiedzi. Krytyka oświeceniowego czy romantycznego światopoglądu ma sens jedynie w obrębie literatury - dzięki niej przeszłość nie zamyka się definitywnie, lecz paradoksalnie trwa, reinterpretowana w kontekście współczesności. Gdzie, jak nie w tekście literackim, może i powinna odbywać się polemika ze średniowieczną koncepcją istnienia? To za sprawą literatury mogą wziąć w niej udział wszyscy, nie tylko historycy badacze XIII czy XIV stulecia. [fragm. tekstu]