Słowiański astronomiczno-matematyczny podział doby

Abstract

Okres obrotu Ziemi wokół jej osi, równy okresowi widomego obrotu sfery niebieskiej, nosi w astronomii nazwę doby. Rozróżnia się dwa rodzaje dób: syderyczną1 (gwiazdową) i słoneczną 2, trwającą przeciętnie 24 godziny i zmieniającą się w poszczególnych porach roku o około 1 minutę. Z kolei średnia doba słoneczna, która liczy 24 godziny, jest podstawą rachuby czasu w chronologii historycznej i życiu codziennym3. Słowianie, którzy jeszcze przed chrystianizacją dzielili dobę na mniejsze jednostki4, po związaniu się z cywilizacją zachodnią przejęli odziedziczoną ze starożytności tradycję podziału dnia i nocy na nierówne godziny kanoniczne, które od VII wieku oznajmiano za pomocą bicia dzwonów. Sygnał taki odgrywał rolę regulatora czasu nie tylko w odniesieniu do liturgii kościelnej, lecz również w życiu codziennym5. Wraz z rozwojem cywilizacji, od momentu stosowania chronometrów mechanicznych, podział taki stracił na znaczeniu, ograniczono go jedynie do praktyk kościelnych[...]