The anatomy of intercultural encounters : a sociolinguistic cross-cultural study

Abstract

Książka zatytułowana Anatomia spotkań interkulturowych. Socjolingwistyczne studium porównawcze poświęcona została analizie spotkań interkulturowych (sytuacji, podczas których stykamy się z przedstawicielami innych kultur). W dobie globalizacji, zacierania się granic i wysokiej mobilności ludzi spotkanie z Obcym jest koniecznością i wyzwaniem (Bauman 2000; Heyworth et al. 2003; Dervin 2007a, 2007b; Kapuściński 2004). Spotkania interkulturowe są jednakże istotne także z innych względów. Stanowią lustro odbijające zachowanie innych osób, przez co pozwalają zrozumieć siebie samych i kulturę własnego kraju. Nieprzewidywalność oraz indywidualny charakter takich spotkań jest z kolei silnym czynnikiem sprzyjającym refleksji nad tym, co istotne w komunikacji interpersonalnej i interkulturowej. Część teoretyczna książki przedstawia charakterystykę spotkań interkulturowych oraz opisuje różne wymiary, m.in. językowy, afektywny czy komunikacyjny. W rozdziale tym omówiono również pojęcie kompetencji interkulturowej, jako kluczowej w kontakcie z przedstawicielami innych kultur, oraz zawarto opis barier, które utrudniają lub uniemożliwiają komunikację z Innym. Ze względu na fakt, iż badanie w dużej mierze opiera się na narracjach osobistych jego uczestników, część teoretyczna przedstawia najważniejsze założenia nurtu narracyjnego, skupiając się na cechach tzw. homo narrans (człowieka opowiadającego historie). Część empiryczna opisuje badanie przeprowadzone wśród trzech grup studentów (dwóch polskich - studenci studiów licencjackich i magisterskich filologii angielskiej Uniwerstytetu Śląskiego w Katowicach oraz grupy studentów tureckich filologii angielskiej na Uniwersytecie Çukurova w Adanie; każda z grup liczyła 50 osób). Badanie składało się z kilku etapów. Studenci najpierw uczestniczyli w krótkim treningu interkulturowym, a następnie poproszeni zostali o opisanie znaczącego w ich opinii spotkania z przedstawicielami innych kultur (narracja osobista opisująca zdarzenie krytyczne). Dodatkowo w badaniu zastosowano kwestionariusz oraz skalę wrażliwości interkulturowej. Wyniki badania wskazują, iż umiejętność radzenia sobie ze spotkaniami interkulturowymi, a co za tym idzie, kompetencją interkulturową, zależy od czynników indywidualnych, stopnia znajomości języka obcego oraz kontekstu socjokulturowego, z którego wywodzą się uczestnicy. Ten ostatni wpływa na charakter i rodzaj kontaktów z przedstawicielami innych kultur, sposób prowadzenia komunikacji czy podejście do kultury kraju języka ojczystego. Samo spotkanie interkulturowe traktowane było przezjego uczestników jako: - okazja do komunikowania się w języku docelowym (rozwijanie umiejętności komunikacji interpersonalnej) i jednocześnie sprawdzian własnych umiejętności; - źródło wiedzy, informacji i ciekawostek z zakresu wiedzy ogólnej na temat kultur innych krajów; źródło nabycia lub poszerzenia wiedzy ogólnej; - czynnik zwiększający świadomość językową (zwłaszcza na temat kontekstu i użycia języka w sytuacjach uwarunkowanych kulturowo); - katalizator przyspieszający autorefleksję, a tym samym zwiększający wiedzę uczestników o samych sobie; - możliwość uświadomienia sobie i weryfikacji stereotypów oraz własnych opinii na temat przedstawicieli różnych kultur.