The Significance of Roman Coins for the Preservation and Construction of Memory

Abstract

Celem studium jest, oparte na pojedynczych przykładach numizmatów, zreferowanie komemoracyjnego waloru rzymskich monet i medalionów oraz uporządkowanie ich wyobrażeń według kryterium, jakim jest ich funkcja przechowywania i konstruowania pamięci. Tak rozumiany związek numizmat – pamięć mógł być dostrzegany przez samych starożytnych. Aspekt komemoratywny numizmatów wskazywali dawni autorzy, czemu dali wyraz w swych pracach Palladiusz (Rutilius Taurus Aemilianus Palladius, koniec IV–V w.) oraz Kasjodor (Flavius Magnus Aurelius Cassiodorus Senator, ok. 485 – ok. 580). Treści monet i medalionów tworzyły repozytorium pamięci zbiorowej o wybranych postaciach i zdarzeniach z dziejów rzymskich. Taka rola numizmatów wyrastała ze ścisłego ich związku z władzą i polityką. Sam dobór tych treści, a w efekcie rejestrowanie wydarzeń i uczczenie ich bohaterów w formie napisów oraz wyobrażeń monetarnych, można rozumieć jako element „polityki upamiętniania”. Wyjątkowej materii dostarczyły jej wątki mityczne dotyczące początków Rzymu, czyli epizody nie zapamiętane, a skonstruowane. Interesujące jest, że wyobrażenia, które stworzono, by „pamięć fundacyjną” odzwierciedlały, niekiedy przypominano w mennictwie po upływie wielu lat. Odwołaniami do mitów fundacyjnych wyrażano uznanie dla tradycji, a także tę wykreowaną przeszłość pragmatycznie osadzano w rzeczywistości emitenta. W tych kontekstach szczególnej wartości nabierają monety zwane „imitacyjnymi” i „restytucyjnymi”. Razem z numizmatami należącymi do trzeciej z ważnych grup – monet „konsekracyjnych” – odgrywały one wyjątkową rolę w przechowywaniu pamięci o losach i czynach dawnych bohaterów, polityków, cesarzy.