Historyczne spojrzenie Komeńskiego na dziejowe losy Czech i jego kościoła (zwłaszcza Jednoty Braci Czeskich – Unitas Fratrum)

Abstract

Niniejszy artykuł koncentruje się na książce Jana Amosa Komeńskiego pt. Historie o těžkých protivenstvích církve české – v jazyce 21. století. Oryginalny, siedemnastowieczny tekst zostal uwspółcześniony, napisany językiem 21 wieku (zdecydowanie ułatwia to odbiór i lepsze zrozumienie staroczeskich tekstów literackich). Żeby lepiej poznać twórczość „nauczyciela narodów”, zdecydowałem się dla polskojęzycznego czytelnika przetłumaczyć wybiórczo dwa rozdziały. Skupiłem się na okresie przed- i pobiałogórskim, czyli chcę słowami Jana Amosa Komeńskiego jako naocznego świadka tamtych wydarzeń pokazać, jak żyło się w Czechach ewangelikom za Rudolfa i Maksymiliana II oraz jaki los spotkał naród czeski w początkowej fazie hegemonii Habsburgów podczas wojny trzydziestoletniej. Jest to próba ujęcia aspektów komeniologii z punktu widzenia historycznego postrzegania ważnych wydarzeń dziejów Czech w ujęciu i myśleniu koncepcyjnym Jana Amosa Komeńskiego. Tekst, oprócz wymiaru historycznego, ma również wymiar społeczny i teologiczny. Dzięki temu interdyscyplinarnemu tłumaczeniu, polski czytelnik ma lepszą możliwość zrozumienia trudnych czasami dylematów, jakie przeżywał naród czeski w tamtym okresie. W niektórych przypadkach konkretne wydarzenia mogą wydawać się dyskusyjne, a nawet kontrowersyjne, lecz takie świadectwo zostało spisane, by dalsze pokolenia wiedziały, jaki był prawdziwy los czeskich ewangelików.