"Hologramy Ciemności" : Paula Celana teodycea po Shoa

Abstract

Poetyczna kartografia Paula Celana (1920–1970) opiera się na „hologramach ciemności” (w ten sposób adresowanych Amy Colin, amerykańska uczona Celana), metaforyczne konstelacje, które mapują doświadczenia cierpienia, zmierzch i śmierć. Poezja „po Shoa” rumuńskiego poety żydowskiego pochodzenia piszącego po niemiecku, stanowi szczególny pejzaż jego muzycznej „fugi śmierci”, w której surrealistycznie przedstawia ludzkie cierpienie obrazy, które cicho wyrażają traumę Holokaustu. Teodyceja Celana powstaje jako „retoryka niewysłowiony ”, cichy dialog z Innym (Lévinas), ale także nieobecnym Innym, Nikim, z kim poeta nawraca i staje się adresatem swoich „wierszy-modlitw” lub „bez-wierszy” (noemów), jak je nazywa. To nieobecny Inny poeta czci i celebruje w swojej „poezji milczenia”. Język też doświadczył cierpienie, ale zostało „przez to wzbogacone” i teraz można go usłyszeć „po drugiej stronie ciszy”. Poezja Celana jest mocno zakotwiczone w pamięci o Holokauście i traumatycznych doświadczeniach narodu żydowskiego. Aby złagodzić jego ból, poeta stale powraca do „Brunnenlandu”, swojego miejsca urodzenia na Bukowinie, gdzie zawsze znajdował źródło, które napędzało jego poetycką duszę i serce. Ulubioną metaforą poety jest meridian, który oznacza miejsce odniesienia na kartograficznej siatce wszystkich jego poetyckich obrazów.