Approaches of infinity : the sublime and the social : studies in eighteenth-century writings

Abstract

Punktem wyjścia pracy jest spojrzenie na rolę pojęcia wzniosłości w teorii poslstrukturalistycznej i postomodemizmie (głównie J.-F. Lyotard). Posługując się takimi kategoriami, jak “niewyrażalne”, “nieobecna obecność” czy też “czas poza czasem”, teoretycy postmodernizmu wyraźnie podnoszą i wysuwają na czoło te same kwestie, które intrygowały dyskurs osiemnastego stulecia; były one jednak traktowane przez czołowych myślicieli tej epoki jako niepożądana sfera transgresji, jako sfera niebezpieczna dla porządku społecznego. W części analitycznej autor koncentruje się na poszukiwaniu jednostkowych prób przekroczenia granic ustanowionych przez zestaw norm społecznych w kontekście usiłującego ¡ograniczyć te przekroczenia dominującego dyskursu oświeceniowego (rozdz. I). Rozdział II pracy stanowi krytyczne omówienie poglądów estetycznych Josepha Addisona, zawartych w cyklu esejów poświęconych sile wyobraźni, publikowanych w czasopiśmie “The Spectator”. Rozdział III poświęcony jest kwestii sceptycyzmu filozoficznego w obliczu sfer nieskończoności. Czytelnik znajdzie tu dyskusję na temat prawa, moralności i porządku społecznego na podstawie tez Hume’a i La Mettriego. Rozdział IV zajmuje się osiemnastowiecznym pojęciem “smaku” jako kategorią niezwykle istotną w tworzeniu się dyskursu estetycznego, lecz zarazem kategorią ekonomiczną i polityczną dyktującą — poprzez niezwykle popularne wtedy pojęcie “geniuszu miejsca” — uporządkowanie świata jako ogrodu i zarazem sankcjonujące podbój kolonialny. Rozdziały V i VI poświęcone są kategorii “wzniosłości” w ujęciu filozoficznym (Burkę, Kant), estetycznym (Blake), religijnym (Swedenborg) i politycznym (Godwin). Przedmiotem rozdziałów VII i VIII jest rola pojęcia “wzniosłości” w rozwoju tzw. filozofii sentymentalnej oraz rola tej filozofii w rozwoju myśli estetycznej. Zamykający pracę rozdział IX jest omówieniem wczesnoromantycznej przemiany w podejściu do kategorii wzniosłości oraz próbą wykazania pewnych związków pomiędzy romantyzmem a postmodernizmem, związków wynikających z krytycznego podejścia do “wzniosłości” jako kategorii możliwej do ogarnienia przez dyskurs filozoficzny.