Skip navigation

Zastosuj identyfikator do podlinkowania lub zacytowania tej pozycji: http://hdl.handle.net/20.500.12128/12418
Tytuł: Śmierć wstydu
Autor: Łaszczyca, Piotr
Słowa kluczowe: objawy wstydu; przyczyny wstydu; neurobiologia wstydu; bezwstyd; hipotezy przyczyn bezwstydu; signs of shame; reasons of shame; neurobiology of shame; immodesty; hypothes on reasons of the immodesty
Data wydania: 2019
Źródło: Teksty z Ulicy. Zeszyt memetyczny, 2019, nr 20, s. 69-97
Abstrakt: Shame and guilt together with pride create a control system – a deference-emotion system – serving to protect social relations. The reasons for shame are to a large extent learned, specific to a given culture and can be regarded as a memetic phenomenon. The causes of shame can often be reduced to deviations from the culturally accepted norm or loss of intimacy. Thus, the loss of shame – the social death of shame – can have undesirable consequences for the functioning of individuals and society. The neurobiological background of shame is based on the theory of mind as a psychic function proper to man and perhaps a few species of animals. It is expanded by intentionality, understood as the ability to multi-level, recurrent (chain) modelling of the state of mind of subsequent individuals. The basis of these functions are the areas of the large cognitive circuit of the brain including the prefrontal cortex, the cingulum, some areas of the parietal, occipital and temporal cortex and the insula and amygdala. The shame and related guilt reveal themselves in the different activities of these structures. The reasons for the death of shame in modern society can be seen in four hypothetical areas of social relations, provisionally described as: 1) ease and cheapness of nonsense; 2) demystification of elite behavioural patterns; 3) devaluation of education and culture; 4) erroneus addressing the message and long maturation of critical wisdom. Examples are commonly observed and discussed phenomena, such as: much greater propagation of false and harmful information but affecting emotion; revealing in social communication the truth about the cultural patterns of the elite in connection with the resignation from intimacy; lowering the standards of requirements in education due to its easy and mass availability; presentation in works of art, mainly in cinema pictures, forms, contents and problems to which some of the recipients have not been matured, which results in changes in sensitivity and ethical attitudes.
Opis: Wstyd i poczucie winy wraz z dumą tworzą system kontroli – „system emocji szacunku/ poważania” (deference-emotion system) – służący ochronie relacji społecznych. Przyczyny wstydu są w znacznym stopniu wyuczone, właściwe dla danej kultury i mogą być traktowane jako zjawisko memetyczne. Przyczyny wstydu często dają się zredukować do odchyleń od kulturowo przyjętej normy lub utraty intymności. Stąd utrata wstydu – społeczna śmierć wstydu – mogą pociągać za sobą niepożądane skutki w funkcjonowaniu jednostek i społeczeństwa. Neurobiologiczne podstawy wstydu opierają się na teorii umysłu jako funkcji psychicznej właściwej dla człowieka i być może nielicznych gatunków zwierząt. Poszerza ją intencjonalność rozumiana jako zdolność do wielopoziomowego, rekurentnego (łańcuchowego) modelowania stanu umysłu kolejnych osób. Podłożem tych funkcji są obszary wielkiego kręgu kognitywnego mózgowia obejmujące korę przedczołową, obręcz, niektóre obszary kory ciemieniowej, potylicznej i skroniowej oraz wyspę i ciało migdałowate. Wstyd i pokrewne mu poczucie winy objawiają się odmienną aktywnością tych struktur. We współczesnym społeczeństwie przyczyn śmierci wstydu upatrywać można w czterech hipotetycznych obszarach relacji społecznych, prowizorycznie określając je jako: 1) łatwość i taniość bzdury; 2) demistyfikacja wzorców elitarnych; 3) dewaluacja edukacji i kultury; 4) błąd adresowania przekazu i długie dojrzewanie krytycznej mądrości. Przykładami mogą być powszechnie obserwowane i dyskutowane zjawiska, takie jak: znacznie większa propagacja informacji fałszywej i szkodliwej, lecz za to oddziałującej na emocje; ujawnienie w komunikacji społecznej prawdy o wzorcach kultury elit w powiązaniu z rezygnacją z intymności; obniżenie standardów wymagań w edukacji w związku z jej umasowieniem; prezentację w dziełach sztuki, m.in. filmowej, form, treści i problemów, do których cześć odbiorców nie dojrzała, co skutkuje zmianami wrażliwości i postaw etycznych.
URI: http://hdl.handle.net/20.500.12128/12418
DOI: 10.31261/tzu.2019.20.04
ISSN: 2081-3961
2081-397X
Pojawia się w kolekcji:Artykuły (WNP)

Pliki tej pozycji:
Plik Opis RozmiarFormat 
Laszczyca_Smierc_wstydu.pdf1,39 MBAdobe PDFPrzejrzyj / Otwórz
Pokaż pełny rekord


Uznanie autorstwa na tych samych warunkach 3.0 Polska Creative Commons Creative Commons