Francuskie fascynacje T.S. Eliota, czyli gra słów, kolorów i dźwięków w "Portrecie damy"

Abstract

"Francuskie fascynacje Eliota najwyraźniej dostrzeżemy w jego wczesnej twórczości z lat 1910-1914 (Ackroyd, 1996: 34-38). Przykładem mogą być derywatywne wprawki-ćwiczenia z francuskich symbolistów, a w szczególności z Jules’a Laforgue („On a Portrait”, czy „Conversation Galante”)1. Byłyby to juwenilia, gdzie uczeń, poznając dzieła mistrzów, naśladuje je w obrębie najoczywistszego, a zarazem najprostszego poziomu - poziomu treściowego (por. Eliot, 1998: 88)2. Nie interesują nas tutaj peryfrazy, zapożyczenia czy nawet ewidentne kopiowanie fraz i wersetów z francuskich twórców. W przypadku Eliota możemy bowiem jeszcze mówić o innym, głębszym i rozleglejszym poziomie wpływu francuskich idei poetyckich, stylistyki i filozofii końca XIX wieku, co w moim przekonaniu, najpełniej odbiło się w tomie z 1917 zatytułowanym Prufrock i inne obserwacje. Ze względu na ograniczone ramy tego szkicu skupimy się na jednym utworze, który, jak się wydaje, w pełni ukazuje afiliacje autora Ziemi jałowej z kulturą francuską drugiej połowy XIX wieku. „Portret damy”, bo o nim tu mowa, mistrzowsko zaciera granice między słowem, dźwiękiem i obrazem." (fragm.)