Abstrakt: | Cechą wyróżniającą monety bite w imieniu Klaudiusza II Gockiego (268—270) w mennicy w Antiochii jest odwoływanie się w ich wyobrażeniach do sankcji, protekcji oraz ingerencji wielu bogów W legendach rewersowych lub w ikonografii przywołano ich aż siedemnastu. Tak bogata ich reprezentacja na produktach z jednego ośrodka menniczego nie znajduje analogii w mennictwie innych Iii-wiecznych władców rzymskich,
a także w mennictwie samego Klaudiusza II pochodzącym z innych mennic pracujących w okresie jego rządów.
Można wskazać trzy sposoby kreowania wyobrażeń rewersowych tych monet antiocheńskich.
Po pierwsze, wprowadzono sylwetki bogów do ikonografii monet opatrzonych napisami znanymi już i popularnymi w mennictwie imperialnym, ale dotąd ilustrowanymi za pomocą innych motywów. Charakterystyczne w tym mennictwie antiocheńskim były zwłaszcza wyobrażenia bóstw łączonych w pary męsko-żeńskie. Po
drugie, obok sylwetek bogów znanych w mennictwie imperialnym zamieszczono zupełnie nowe legendy. Po trzecie, wykorzystując wyobrażenie Kabira oraz odnoszącą się do niego legendę, stworzono oryginalny w tym mennictwie typ DEO CABIRO. Przyczyny, które mogły wpłynąć na zamieszczenie na monetach bitych w Antiochii
niekonwencjonalnych wyobrażeń, w dodatku tworzących dosyć jednorodną grupę,
były złożone. Wśród nich wymienia się, charakterystyczne dla schyłku lat 60. III w.,
i to przede wszystkim dla wschodnich rubieży państwa rzymskiego, niebezpieczeństwo
najazdów gockich i groźbę zarazy. Tu doszukać się można czynników natury religijnej,
czyli odwoływania się do pomocy boskiej w sytuacji trudnej, wiązanej z tymi zagrożeniami.
U genezy niektórych z wyobrażeń tkwić mogły także powody natury politycznej.
Niektóre z owych monet wiąże się bowiem z inicjatywami i kontrolą nad Antiochią
Zenobii i Waballata palmyreńskich, do których czyniono aluzje w ikonografii rewersowej.
Podkreślić także trzeba atrakcyjność impulsów płynących z mennictwa prowincjonalnego.
To one zapewne spowodowały powstanie tytułowych monet dedykowanych
deo Cabiro. |