Globalizacja a nowe oblicza patologii pracy

Abstract

Błyskawiczny rozwój technologii informacyjnych, które po zakończeniu zimnej wojny w latach dziewięćdziesiątych XX wieku, dzięki sprzyjającej atmosferze politycznej, oplotły planetę „globalną pajęczyną”, pozwoliły na liberalizację rynku światowego i szerokie otwarcie granic. Spowodowało to gwałtowne przyspieszenie procesów globalizacyjnych. Słowo „globalizacja” zaczęło być powtarzane w środkach masowego przekazu niczym mantra. Coraz częściej posługiwali się nim zarówno naukowcy, jak i ekonomiści praktycy, a także biznesmeni, przywódcy państw oraz politycy reprezentujący organizacje międzynarodowe. Przeciętny obywatel nie miał alternatywy — musiał oswoić się z tym pojęciem, nawet jeśli do końca nie rozumiał, z czym ono tak naprawdę się wiąże. Ale dopóki procesy globalizacyjne bezpośrednio go nie dotyczyły, dopóty nie bardzo się nad nimi zastanawiał. Pragnął mieć pracę i cieszyć się pomyślnością ekonomiczną, zostawiając innym wpływ na los globalizującego się świata. Zmiany wpływają jednak na coraz większą grupę ludzi. Stają się oni już nie tylko biernymi obserwatorami zachodzących procesów, lecz aktywnymi ich uczestnikami. Zmiany te przekładają się zarówno na warunki ich życia rodzinnego (choćby częstość podróży do obcych, egzotycznych dotychczas krajów, doświadczanie różnorodności kulturowej), jak i zawodowego (bolesne doświadczenia utraty pracy z uwagi na światowy kryzys lub konkurencję czy możliwość realizowania międzynarodowej kariery). Wyniki wielu analiz pozwalają wysnuć wniosek, iż głównej przyczyny takiego stanu rzeczy można dopatrywać się w postępującym procesie globalizacji. Zamknięte dotychczas granice poszczególnych państw obecnie stoją otworem. Coraz szersze kręgi zataczają międzynarodowe kontakty i współpraca w wielu dziedzinach. Nasila się przepływ towarów, ludzi i kapitału. Występujące na rynku gałęzie, branże i sektory wzajemnie się przenikają, a istniejące do tej pory między nimi granice stają się płynne i niejednoznaczne. Współczesna gospodarka kreuje nowy, jednolity rynek w skali globalnej, na którym lokalne i krajowe organizacje zmuszone są konkurować z ponadnarodowymi korporacjami. Sprzyja to wypieraniu rodzimej produkcji przez towary importowane. Coraz dobitniej dają o sobie znać kraje dotychczas uważane za dopiero rozwijające się. Obecnie dostarczają one na rynek nowoczesne towary, odznaczające się dobrą jakością i atrakcyjną ceną. Konkurencja pomiędzy poszczególnymi producentami, zarówno w skali krajowej, jak i globalnej, staje się coraz bardziej agresywna i przybiera coraz bardziej zróżnicowane formy. To właśnie konkurencja stanowi, obok globalizacji, jedną z podstawowych przyczyn zmian.