Formy osuwiskowe w południowo-zachodniej części Kotliny Oświęcimskiej - rozmieszczenie i uwarunkowania rozwoju

Abstract

W artykule przedstawiono rozmieszczenie, cechy morfometryczne i uwarunkowania rozwoju form osuwiskowych w południowo-zachodniej części Kotliny Oświęcimskiej. Wykorzystując model cieniowanej rzeźby terenu rozpoznano tam 745 form. Większość z nich to osuwiska ziemne, sufozyjne, złożone – rotacyjne z wtórnymi osunięciami spływowymi. Dla wybranych 10 form wykonano analizy morfometryczne i badania terenowe. Głównymi czynnikami rozwoju procesów osuwiskowych na badanym terenie jest budowa geologiczna – występowanie horyzontalnie zalegających warstw utworów klastycznych o różnej granulacji i przepuszczalności oraz obecność wysokich, stromych zboczy dolin Odry, Olzy i ich dopływów. Podobne warunki są spotykane na obszarach nizinnych, gdzie na ilastym podłożu neogenu spoczywają warstwowane osady wodnolodowcowe i lodowcowe. Okres rozwoju większości osuwisk na badanym obszarze trwał od schyłku zimnego piętra Wisły przez holocen, są jednak także relikty dużych starszych form podobnych do lodowców błotno-gruzowych. Szczególnym przypadkiem współczesnego osuwiska indukowanego antropogenicznie są masy ziemne wyparte przez zwał przywęglowej skały płonnej w Jastrzębiu-Zdroju Pochwaciu.