Problematyczna natura ludzka a władza polityczna w koncepcji Davida Hume’a

Abstract

W liberalnej filozofii politycznej są obecne dwie zasady, które na pierwszy rzut oka wydają się trudne do pogodzenia, mianowicie uniwersalizm i melioryzm. Pierwsza mówi o stałości natury ludzkiej, w drugiej postuluje się możliwość doskonalenia instytucji życia społecznego. Myśliciele liberalni uważali człowieka za istotę ułomną. Odrzucali oni skrajny pesymizm antropologiczny w wersji augustyńskiej. Jednakże daleko im było do reprezentowanego przez J .J . Rousseau optymizmu, wyrażającego się w zdaniu: człowiek je st dobry z natury. Przyjmowali słabszą wersję pesymizmu, którą można sprowadzić do tezy, iż człowiek je st niebezpieczny, nie można mu całkowicie ufać. Na szczególną uwagę zasługuje w tym kontekście koncepcja D. Hume’a, który wiedzę o naturze ludzkiej zamierzał zbudować, posługując się eksperymentem i doświadczeniem. Doświadczenie historyczne wskazuje na ograniczoną życzliwość ludzi, jednakże, paradoksalnie, próby tworzenia ładu społecznego opierają się właśnie na potrzebie wzajemnego zaufania. Stąd taka waga władzy politycznej odwołującej się do przymusu i do perswazji [...].