"Ziemia śląska jest tak piękna, tak bardzo podobna do tego uśmiechu zamyślonej młodej dziewczyny" : o pasjach krajoznawczych Gustawa Morcinka

Abstract

Jedną z pasji Gustawa Morcinka, której oddawał się z prawdziwą przyjemnością przez całe życie, było podróżowanie. Autor Wyrąbanego chodnika zwiedził prawie cały świat, korzystając ze wszelkich możliwych środków transportu. Znał Belgię, Grecję, Francję, Niemcy, kraje skandynawskie, pływał do Egiptu, Tunezji, na Wyspy Kanaryjskie. Z równym entuzjazmem brał udział w wyprawach po Polsce. Odpowiadając na zaproszenia przyjaciół, różnych instytucji czy po prostu zaspokajając pragnienie bycia w konkretnym miejscu, spędzał w drodze całe miesiące. Przegląd tras, w trakcie których miał spotkania z czytelnikami, prelekcje, pozwala na nakreślenie mapy z zaznaczeniem wszystkich większych miast Polski w granicach przed rokiem 1945 i po nim – od Katowic, Krakowa, Lwowa, przez Warszawę, Poznań, Toruń, po Gdańsk i Wilno, a także dużej liczby małych miejscowości, np. Chojnice, Tczew. Wrażenia z podróży, obserwacji krajobrazu, spotkań z ludźmi rejestrował w reportażach drukowanych m.in. w „Dzienniku Śląska Cieszyńskiego”. Dowodem na prawdziwe przeżywanie wędrówek są także monografie krajoznawcze: Śląsk (Poznań 1933), Górny Śląsk (Warszawa 1950), Śląsk Cieszyński (Katowice 1962, po śmierci autora ukazało się drugie zmienione wydanie w 1968 r. z dodatkowym rozdziałem pt. Dnia dzisiejszego ciąg dalszy pióra Bolesława Lubosza)1, z których za najwartościowszą należy uznać pierwszą, wydaną w prestiżowej serii „Cuda Polski”. Materiału egzemplifikacyjnego do rozważań zasygnalizowanych w temacie dostarczyła przede wszystkim monografia Śląsk, przy czym, co należy podkreślić, omówienie zagadnienia podróży Gustawa Morcinka, analiza jego reportaży, esejów z wędrówek, wymaga dalszych badań.