Between rationality and emancipation : (De)constructing competency‑based education

Abstract

Tekst dotyka problemu kompetencji i kompetencyjności kształcenia w kontekście wybranych filozoficznych, ideologicznych i edukacyjnych dyskursów. Rozważania o kompetencjach wychodzą z filozoficznego racjonalizmu i psychologicznego intelektualizmu, czerpiąc z pragmatyzmu, progresywizmu, konstruktywizmu społecznego i teorii racjonalności J. Habermasa. Część tekstu to próba umieszczenia kategorii kompetencje— kompetencyjność w orientacji instrumentalnej, humanistycznej i funkcjonalnej w edukacji, a także ukazania tendencji rozwojowych kształcenia kompetencyjnego w świetle europejskich programów reformujących systemy oświatowe. Pojęcie kompetencji ujmowane jako pewna kategoria językowa (eufemizm) niesie wiele znaczeń. Pojawia się zarówno w retoryce scjentystycznej, merytokratycznej, jak i humanistycznej. Konsekwentnie rozważania w końcowych częściach tekstu osadzają się wokół dychotomicznego rozumienia kompetencji: umiejętności—refleksyjności. Intencją autorki jest zaznaczenie konieczności przesunięcia interpretowania kompetencji z akontekstualnych i wyłącznie pragmatycznych znaczeń w kierunku szerokich, emancypacyjnych, wpisujących się w podmiotowy rozwój człowieka.