Czytanie "Mapy" Szymborskiej

Abstract

"Mapa" Wisławy Szymborskiej to tekst, który sporo waży. I nie chodzi o wagę kartki papieru, na której jest wydrukowany, ale o ciężar oczekiwań, które niczym ołowiane obciążniki, używane przez wędkarzy do zatopienia żyłki na odpowiedniej głębokości, sprawiają, że czytanie go musi uwzględnić okoliczności jego powstania, a także miejsce, jakie zajmuje w twórczości polskiej noblistki. Oglądam więc obciążniki: Mapa to ostatni wiersz w ostatnim, wydanym już pośmiertnie, tomie Wystarczy, który miał swoją premierę 20 kwietnia 2012 roku. Tekst powstał najprawdopodobniej w listopadzie rok wcześniej; Szymborska zmarła 1 lutego 2012 roku, jednak jej sekretarz Michał Rusinek podkreślał, iż zdecydowała jeszcze o tytule całości (Wystarczy) i kształcie gotowych wierszy włączonych do zbioru. Tomik, oprócz trzynastu utworów, zawiera faksymilia nieukończonych tekstów oraz opis rękopisów, dzięki czemu stwarza wrażenie całości zatrzymanej w ruchu, wystrzępionej przez realne, ostatecznie niedomkniętej. Nic w tym jednak dziwnego, osobliwa byłaby raczej taka dopięta na ostatni guzik egzystencja. Mapa jest traktowana jako słowo ostatnie, rodzaj testamentu, i choćby z tego powodu jej czytanie wydaje się niebezpieczne. Przedrukowywano ją zaraz po śmierci Szymborskiej - tekst ukazał się w specjalnym okolicznościowym numerze „Tygodnika Powszechnego” na ostatniej jego stronie, oraz, co symptomatyczne, na portalu geoforum.pl, gdzie miał być niejako ostatnim słowem zmarłej pisarki. [fragm. tekstu]