Angielsko-polski słownik informacji naukowej i bibliotekoznawstwa

Abstract

Słownik zawiera ok. 6000 angielskich słów i ponad 2300 różnego rodzaju połączeń wyrazowych wraz z ich odpowiednikami lub objaśnieniami w języku polskim. Jest to słownik wyłącznie przekładowy, a krótkie objaśnienia dołączone do niektórych haseł mają na celu jedynie określenie znaczenia słowa w przypadku, gdy polski odpowiednik jest homonimem albo angielskie słowo lub wyrażenie nie posiada jeszcze powszechnie przyjętego polskiego ekwiwalentu. W słowniku znalazły się terminy z zakresu informacji naukowej i bibliotekoznawstwa, słowa z języka ogólnego, które tworzą z terminami typowe połączenia frazeologiczne, a które mogłyby powodować trudności w pracy nad przekładem. Uwzględniono też słownictwo ogólne, często występujące w tekstach naukowych z zakresu informacji naukowej i bibliotekoznawstwa. Słownik jest adresowany do wszystkich osób zainteresowanych problematyką tej dyscypliny, w tym w szczególności do studentów, którym – mam nadzieję – ułatwi korzystanie z anglojęzycznej literatury fachowej i naukowej oraz z systemów informacyjnych z angielskim interfejsem użytkownika. Podstawę słownika stanowi słownictwo pochodzące z artykułów opublikowanych w latach 2000–2005 w 12 anglojęzycznych czasopismach z dziedziny informacji naukowej i bibliotekoznawstwa. Teksty artykułów utworzyły korpus liczący ponad 20 milionów wyrazów. Dodatkowo uwzględniono słownictwo pochodzące z norm oraz wybranych słowników i tezaurusów polskich i zagranicznych. Pełny wykaz źródeł materiału leksykalnego został zamieszczony w dalszej części wstępu. Oprócz angielskich terminów w słowniku znalazły się także zwroty łacińskie, np. loco citato, sine anno, bone fide, które należą do łacińskiej kultury uniwersalnej i dlatego pojawiają się w wielu angielskich tekstach naukowych. Słownik uwzględnia również skróty i skrótowce oraz często spotykane nazwy własne systemów informacyjnych, języków informacyjno-wyszukiwawczych, organizacji, towarzystw oraz stowarzyszeń naukowych i zawodowych. Przekład nazw własnych na język polski ma często specyficzną formę, nie zawsze dokładnie odpowiadającą znaczeniu ich poszczególnych składników wyrazowych. Dobór czasopism, które zostały wykorzystane w opracowaniu słownika, nie był przypadkowy. Wybrane periodyki reprezentują szerokie spektrum zagadnień z zakresu informacji naukowej i bibliotekoznawstwa. Indeksowane są w międzynarodowych bazach danych – Social Sciences Citation Index oraz Library and Information Science Abstract, co wpływa na ich recepcję w literaturze światowej oraz na znajomość wśród bibliotekarzy i specjalistów informacji. Przeprowadzone rozpoznanie naukowej użyteczności tych źródeł pozwoliło na stwierdzenie, że stanowią one podstawę wymiany doświadczeń w rozwoju tej dyscypliny1. Dodatkowym argumentem przemawiającym za wyborem konkretnych tytułów było spostrzeżenie, że są one dostępne w polskich bibliotekach zarówno w formie drukowanej, jak i elektronicznej. Teksty artykułów w nich zawartych można uzyskać, korzystając z takich serwisów pełnotekstowych, subskrybowanych przez wiele polskich bibliotek naukowych, jak: ScienceDirect, EbscoHost, SpringerLink i Emerald. Jedno z czasopism wykorzystanych w gromadzeniu leksyki – „Information Research” – udostępniane jest w trybie Open Access, tj. bezpłatnie w Internecie. Źródła wykorzystane przy opracowaniu słownika umożliwiły zebranie najważniejszego słownictwa z zakresu informacji naukowej i bibliotekoznawstwa. Biorąc jednak pod uwagę szybki rozwój terminologii, szczególnie związanej z technologiami informacyjnymi, należy podkreślić, że słownik ma charakter otwarty i będzie wymagał regularnej aktualizacji. W słowniku za podstawową formę słowa lub zwrotu przyjęto wersję brytyjską języka angielskiego, umieszczając przy pisowni amerykańskiej odsyłacz zob. do wersji brytyjskiej. W przypadku, gdy rozróżnienie wersji języka było konieczne, wprowadzono oznaczenia GB (= brytyjski) i US (= amerykański). Przy hasłach będących nieregularną formą liczby mnogiej, np. thesauri, theses, consortia, criteria, wprowadzono odsyłacz zob. do artykułu hasłowego w liczbie pojedynczej, w którym dodatkowo umieszczono formę liczby mnogiej, poprzedzoną skrótem pl. Polskie odpowiedniki będące synonimami zostały oddzielone przecinkami, natomiast w nawiasach wyróżniono kursywą dopowiedzenia, kwalifikatory i krótkie objaśnienia. Różne znaczenia angielskiego terminu zostały oznaczone cyframi arabskimi. W słowniku znalazły się także kwalifikatory dla oznaczenia części mowy. W przypadku, gdy polski odpowiednik jest rzeczownikiem, a nie podano dodatkowych znaczeń angielskiego terminu należących do innych części mowy, zrezygnowano z jego oznaczenia. W celu ułatwienia wyszukiwania każdy rzeczownik w terminach i wyrażeniach złożonych stanowi osobny wyraz hasłowy. Na przykład wyrażenie patent classification znajduje się zarówno w haśle patent, jak i w haśle classification.