Słowiański paradoks - spełniona utopia : (o dramatach Aleksandra Błoka "Król na placu" i Stanisława Wyspiańskiego "Wesele")

Abstract

W historii literatury niektóre okresy zapisują się jako niezwykle burzliwy czas przewartościowań wynikających nie tyle z tradycyjnego i uświęconego regułą przeciwieństw sporu rozumu z uczuciem, ile z nie­samowitego wręcz fermentu powstającego w środowiskach twórczych. Do takich epok niewątpliwie należy przełom XIX i XX wieku, kiedy to niespotykanie żywe spory i polemiki ludzi sztuki doprowadziły do po­wstania wzajemnie zwalczających się prądów artystycznych. Czas ten wydaje się niezwykle ważny z innego jeszcze powodu. Nowatorskie ten­dencje zrodziły długo oczekiwany powiew świeżości, który wtargnął również do przybytku do tej pory nie reformowanego i skostniałego od czasów baroku, a mianowicie do teatru. Pojawiające się w tym czasie koncepcje dotyczyły wszystkich aspektów jego egzystencji: od formy zewnętrznej i architektonicznej, do najbardziej intymnych zakamarków spektaklu, do jego wewnętrznej struktury. Jednym z najbardziej istotnych elementów samego spektaklu jest aktor - człowiek uważany do czasów Wielkiej Reformy Teatru (a pod taką nazwą zapamiętała owe czasy wraz z ich różnorodnością koncepcji teatralnych historia)1 za najważniejszego i jedynego artystę teatru.