Zanik derywatów a produktywność formantu

Abstract

W polskiej literaturze językoznawczej wiele uwagi poświęca się nowo powstałym jednostkom leksykalnym, co pozwala wnioskować o produktyw­ności typów słowotwórczych w danym odcinku czasu. Ale procesom nomina­cyjnym towarzyszą fakty zaniku wyrazów, także derywowanych. I na zmia­ny w relacjach ilościowych między poszczególnymi typami słowotwórczymi, zatem na zmiany systemu słowotwórczego, wpływają nie tylko nowe słowo- formy, ale także procesy zamierania derywatów. Warto więc zastanowić się nad przyczynami zaniku derywatów i nad wynikającymi z tego faktu kon­sekwencjami. Warto postawić pytanie, czy przyczyny zaniku mają podłoże słowotwórcze, czy też inne, nie wyłączając przemian w rzeczywistości poza- językowej. Wyjaśnienia wymaga też związek, jaki zachodzi między dwoma przeciwstawnymi procesami — produktywnością i zanikiem derywatów; czy produktywność chroni leksemy-derywaty przed zanikiem; czy wycofywanie wyrazów o danym znamieniu formalnym świadczy o gasnącej produktywno­ści? Postawione tu zagadnienia wydają się ważne dla zrozumienia przemian systemu słowotwórczego. Ale też pełne odpowiedzi na postawione pytania wymagają gruntownych, wieloletnich studiów. Spostrzeżenia, które przed­stawię w niniejszym artykule, oparte będą na dokładnej obserwacji wycinka materiału i na sondażowych wglądach w inne obszary materiału językowego, dokonywanych po to, aby potwierdzić poczynione uogólnienia[..]