| Abstrakt: | Celem niniejszej rozprawy jest zbadanie przekładu literackiego oraz metod oceny jakości przekładu literackiego. Przedstawione narzędzie oceny jakości przekładu literackiego opiera się na teorii relewancji i teorii pięciu kodów literackich Barthes’a.
W rozdziale pierwszym omówiono badania nad przekładem oraz definicje i podejścia do przekładu. Omówiono w nim historię badań nad tym pojęciem oraz ich rozwój do stanu obecnego. Przekład literacki w Polsce oraz różnice w jego jakości przed i po 1989 roku, a także najnowsze osiągnięcia w dziedzinie tłumaczenia maszynowego tekstów literackich zostały przedstawione. W dalszej części omówiono teorię relewancji, która stanowi podstawę teoretyczną niniejszej rozprawy. Proponuje się tu połączenie teorii relewancji z teorią pięciu kodów literackich w celu stworzenia ulepszonego modelu oceny jakości przekładu literackiego, który zapewniałby kompletność i uniwersalność.
Rozdział drugi przedstawia teorię pięciu kodów literackich oraz autorską próbę rozwinięcia metody opartej na tej teorii. Po prezentacji metody wraz z odpowiednimi terminami i definicjami następują analizy tekstów literackich, które ujawniają działanie teorii pięciu kodów literackich. Po analizach następują praktyczne zastosowania teorii dokonane przez innych badaczy.
Rozdział trzeci zawiera analizę angielsko-polskiego przekładu powieści dialektalnej Trainspotting autorstwa Welsh’a. Jest ona napisana w szkockim dialekcie Edinburgh-Leith oraz idiolekcie autora. Występują tam liczne warstwy semantyczne odnoszące się do kwestii społecznych, psychologicznych, medycznych, chemicznych, politycznych i ekonomicznych. W powieści występuje wielu narratorów, którzy wydają się dodawać do złożoności utworu. Przedstawiony model oceny jakości przekładu literackiego wydaje się być wystarczający, ponieważ ujawnia wszystkie aspekty zarówno tekstu źródłowego, jak i docelowego. Analiza tekstu źródłowego i docelowego wykazała, że w polskim przekładzie Trainspotting występuje 408 błędnych tłumaczeń. Poza analizą pojawiły się również propozycje poprawek. Metoda wydaje się być kompletna dzięki swojej otwartości i elastyczności. Przedstawiony model oceny jakości przekładu literackiego może być wykorzystany przez tłumaczy, korektorów, wydawców, oraz badaczy przekładu. |