Abstrakt: | Każdy prezydent Stanów Zjednoczonych tworzy nadbudowę teoretyczną
dla własnej polityki zagranicznej w postaci doktryn. W okresie zimnej wojny
niezmiennie przedmiotem każdej strategii amerykańskiej polityki zagranicznej
pozostawała szeroko rozumiana kwestia ZSRR. Co jednak istotne, w okresie
zimnej wojny każda ze strategii w sposób pośredni lub bezpośredni odnosiła się
również do Bliskiego Wschodu jako strategicznego obszaru z punktu widzenia
amerykańskich interesów narodowych. Każda z doktryn, z wyjątkiem doktryny
Nixona, wskazywała na konieczność powstrzymania ekspansji radzieckich
wpływów przez inicjowanie, umacnianie, a następnie poszerzenie militarnych i politycznych zobowiązań USA w obszarze Bliskiego Wschodu i permanentnej
obecności USA w regionie. Każda odnosiła się do kwestii Izraela, konfliktu
bliskowschodniego, surowców naturalnych (ropa naftowa) oraz państw sojuszniczych
w regionie.
Polityka Stanów Zjednoczonych na Bliskim Wschodzie po II wojnie światowej
stanowiła zatem odzwierciedlenie szerszych, ogólnych tendencji w strategiach
amerykańskich. Na przykładzie Bliskiego Wschodu można było poznać
główne cele, założenia oraz metody działania amerykańskiego establishmentu
w skali globalnej.Amerykańska polityka wobec państw bliskowschodnich była
ściśle powiązana z globalną, polityczno-militarną doktryną USA. Trzy spośród
doktryn amerykańskiej polityki zagranicznej proklamowanych w okresie powojennym
odnosiły się bezpośrednio do Bliskiego Wschodu i przyległych obszarów
(doktryna Trumana, Eisenhowera, Cartera), czwarta — doktryna Nixona
bliźniaczych filarów (Twin Pillar Policy) — adresowana była bezpośrednio do
państw nad Zatoką Perską: Iranu i Arabii Saudyjskiej. Celem wszystkich doktryn
była obrona strategicznych, ekonomicznych i politycznych interesów USA
w regionie, zwłaszcza w obliczu zmieniających się uwarunkowań społeczno-politycznych
Bliskiego Wschodu i potencjalnej możliwości ekspansji ZSRR
w tym obszarze. Pozostali prezydenci okresu zimnowojennego (John F. Kennedy,
Lyndon Johnson, Gerald Ford, Ronald Reagan) co prawda w swoich strategiach
polityki zagranicznej kładli nacisk na region bliskowschodni jako miejsce
strategiczne, punkt ścierania się interesów amerykańsko-radzieckich, jednakże
nie stworzyli odrębnej, odmiennej od doktryn poprzedników, charakterystycznej
tylko dla nich strategii polityki bliskowschodniej. |