Przy pogrzebach rzeczy i rytmy : funeralia Radziwiłłowskie z XVII wieku

Abstract

Praca dotyczy twórczości związanej ze śmiercią członków birżańskiej linii rodu Radziwiłłów, a także oratorstwa pogrzebowego księcia Krzysztofa (1575–1640). Poszczególne rozdziały koncentrują się na osobach, z których śmiercią łączy się bogata dokumentacja piśmiennicza w postaci kazań, mów, epitafiów, testamentów i nagrobków. W rozdziale pierwszym zostali przedstawieni książęta Krzysztof „Piorun” oraz jego synowie Janusz i Krzysztof. Zachowane druki z XVII wieku pozwalają poznać kazania i mowy napisane dla uczczenia pamięci magnatów, ale także odtworzyć szczegóły pogrzebu, przede wszystkim księcia Krzysztofa, natomiast rękopisy umożliwiają rekonstrukcję mów oraz okolicznościowych tekstów towarzyszących pogrzebom Radziwiłłów. W kolejnym rozdziale ukazującym piśmiennictwo dotyczące śmierci kobiet skupiono się na dwóch żonach Radziwiłłów – Zofii Słuckiej oraz Katarzynie z Potockich. Literackiej oprawie śmierci najmłodszych członków rodu – dzieci Krzysztofa Radziwiłła: Mikołaja, Jerzego i Halszki – poświęcony jest rozdział trzeci. W rozdziale czwartym omówiono mowy Krzysztofa Radziwiłła wygłoszone na pogrzebach krewnych, przyjaciół oraz dostojników państwowych. Oracje księcia zostały ukazane na tle kazań wydrukowanych dla uczczenia pamięci Eustachego Wołłowicza, Albrechta Radziwiłła, Dadziboga Słuszki, Krzysztofa Mikołaja Sapiehy. Zestawienie to nie tylko dopełniło obraz zmarłych, ale pozwoliło na ukazanie różnic wypowiedzi mówców, reprezentujących inne (katolickie i protestanckie) wyznania religijne.