"Przymierze miłości małżeńskiej" : Jana Pawla II idea małżeństwa kanonicznego

Abstract

W dobie postępującej fragmentaryzacji wiedzy, mnożenia perspektyw poznawczych, teorii i wizji, skutkujących niejednokrotnie utratą z pola widzenia godności osoby ludzkiej i sensu jej bytowania, odbiorca nasyconej chrześcijańskim personalizmem nauki papieża Jana Pawła II o małżeństwie doświadcza czegoś zgoła odmiennego. Dość powiedzieć, że już w autorskim cyklu katechez: Mężczyzną i niewiastą stworzył ich (1981–1984) uderza przenikliwość myśli wielkiego pasterza i nauczyciela. W odniesieniu zaś do kanonicznego prawa małżeńskiego: z jednej strony prawodawstwo kodeksów łacińskiego (1983) i wschodniego (1990), z drugiej strony specjalne magisterium papieskie ogłaszane w corocznych przemówieniach do Roty Rzymskiej (1979–2005), czyli owo szczególne świadectwo wierności hermeneutyce Soboru tudzież realizowanego programowo sojuszu duszpasterstwa i prawa, znakomicie wpisują się w nakreślony przez Vaticanum II program permanentnej „odnowy zachowującej ciągłość”. Podjęta w książce próba metodycznej weryfikacji hipotezy o istotnym wkładzie Jana Pawła II w rozwój kanonicznej doktryny małżeńskiej każe skupić uwagę na trzech obszarach myśli papieża: idei filozofa i teologa, idei najwyższego prawodawcy oraz idei najwyższego sędziego kościelnego. O kompletności takiej perspektywy badawczej najlepiej świadczy fakt, że wskazane obszary ideowe okazują się komplementarne. Tym wyraziściej rysuje się konkluzja przeprowadzonych badań: niekwestionowanym osiągnięciem papieża-nauczyciela personalizmu jest reintegracja podstawowych prawd soborowej teologii małżeństwa wokół paradygmatycznej formuły „przymierza miłości małżeńskiej”. To w tej formule konsekwentnie i systematycznie prowadzony wykład papieski ujawnia strukturalną zasadę leżącą u podstaw normatywnego opisu małżeństwa oraz klucz do adekwatnej sędziowskiej interpretacji/aplikacji obowiązujących przepisów prawa małżeńskiego. Niniejsze ustalenia przynoszą odpowiedź na pytanie, dlaczego rozwinięta i pogłębiona w duchu soborowym idea małżeństwa kanonicznego stanowi – wśród wielu innych, niezliczonych dokonań – wybitne dzieło Jana Pawła II, papieża, który program swego pontyfikatu zawarł w orędziu: człowiek – małżeństwo – rodzina są pierwszą drogą Kościoła.