To understand the Polish attempts at regionalization : sociological remarks

Abstract

Dla zrozumienia sensu polskich prób regionalizacji, szczególnie dyskutowanych po 1989 roku, trzeba najpierw wskazać kilka cech polskiej tożsamości narodowej. Wizja polskiego nowoczesnego narodu została ukształtowana w wyniku tradycji romantycznej XIX wieku, właściwej przede wszystkim ziemiom dawnego zaboru rosyjskiego. W mniejszym stopniu dotyczy ona ziem zaborów pruskiego i austriackiego. Odzyskanie niepodległości w 1918 roku i uczynienie z Warszawy stolicy utrwaliło tę romantyczną wizję, która z socjologicznego punktu widzenia sprowadzała się do jednolitości cech narodowych (stąd dzisiaj lęki przed podkreślaniem odrębności kultur regionalnych) i do centralnego sposobu rządzenia krajem. Okres po II wojnie światowej nie sprzyjał dyskusjom o regionalizacji, władza czuła się pewniej, sprawując z centrum kontrolę nad całym narodem. Dzisiejsze próby to więc próby pierwsze (bez doświadczeń), obarczone błędem polegającym na tym, iż do walki z centrum przywiązuje się większą wagę niż do rozwijania aktywności oddolnej w regionach, są one poza tym wyraźnie manipulowane dla celów politycznych w okresach wyborów parlamentarnych. Dlatego usiłowania te na pewno nie zakończą się szybkim sukcesem, choć będą stanowić trwały wkład w przyszłe rozwiązania w zakresie decentralizacji (a więc niekoniecznie regionalizacji) kraju.