Współczesne zabawy i rozrywki miejskie a kontakty mieszkańców pogranicza polsko-czeskiego na przykładzie Cieszyna i Czeskiego Cieszyna.

Abstract

Jednym z aspektów przemian szeroko pojmowanej kultury miejskiej są przekształcenia repertuaru zachowań i przestrzeni ludycznych mieszkańców miast. Zabawy i rozrywki miejskie stanową obszerny problem badawczy. W diagnozowaniu współczesnej postaci miejskiej kultury ludycznej pomocne jest dokumentowanie zjawisk wielkomiejskich, ujawniających się na ich przedmieściach, w miejscowościach turystycznych oraz rejestrowanie przemian zabaw w małych miasteczkach. Spośród tak wielu możliwości oglądu współczesnej miejskiej kultury ludycznej w pierwszej części artykułu omówiono wybrane przykłady zabaw i rozrywek zaobserwowane w ostatnich latach w miastach średniej wielkości, w drugiej – przeanalizowano zagadnienie w kontekście kontaktów mieszkańców wyjątkowego układu miast – stykających się granicą państwową. Miasta usytuowane na granicy terytoriów dwóch sąsiadujących państw stanowią odrębną kategorię badawczą. Przestrzenna bliskość, a czasem odmienność oferty ludycznej zagranicznego sąsiada, stwarza dodatkowy kontekst przemian lokalnych zabaw i rozrywek miejskich. Ograniczając się do analizy przypadku nadolziańskiego dwójmieścia z pogranicza polsko–czeskiego, podjęto próbę odpowiedzi na pytanie: w jakiej mierze ludyczność stanowi płaszczyznę kontaktów mieszkańców Cieszyna i Czeskiego Cieszyna. W wystąpieniu przedstawiono zaledwie kilka najłatwiej poddających się udokumentowaniu aspektów przekształceń kultury ludycznej we współczesnych przygranicznych miastach średniej wielkości. Zaprezentowany opis sposobów i miejsc zabawy mieszkańców Cieszyna i Czeskiego Cieszyna ma charakter zarysu, opiera się na realizowanych badaniach terenowych, bieżących doniesieniach prasowych i wymaga kontynuacji w postaci dalszych systematycznych badań empirycznych. Ze względu na zróżnicowanie etniczne i narodowe mieszkańców obu miast, projekt badawczy docelowo zakłada ustalenie, w jakim zakresie z oferty i infrastruktury ludycznej Czeskiego Cieszyna korzystają Polacy z Cieszyna, a z cieszyńskiej – Czesi, Słowacy i przedstawiciele innych mniejszości oraz polscy Zaolzianie zamieszkujący lewobrzeżny Cieszyn. Skompletowane dane umożliwią skonstruowanie mapy obrazującej rozkład przestrzeni ludycznych w obu miastach, oraz ustalenie różnic, podobieństw i rzeczywistego zakresu uczestnictwa we wspólnych aktywnościach zabawowych poszczególnych grup mieszkańców.