Włoski system partyjny : studium politologiczne

Abstract

Niniejsza praca ma charakter analizy politologicznej. W tym celu zastosowano strukturalno-funkcjonalne spojrzenie na proces zmiany systemu partyjnego we Włoszech i kształtowanie się jego bipolarnej architektury po 1993 roku. Wiodącymi metodami badawczymi, którymi posłużono się w pracy są: metoda analityczno-deskryptywna i metoda diachroniczna, wykorzystane w pięciu rozdziałach pracy. Elementy analizy porównawczej zostały zastosowane jako metoda wspomagająca, oparta głównie na badaniach ilościowych i jakościowych w odniesieniu do formatu i mechanizmu włoskiego systemu partyjnego przed i po 1993 roku oraz kolejnych etapach ewolucji układu partyjnego współczesnych Włoch. Ponadto, w badaniach nad wyborczym systemem partyjnym Italii posłużono się metodą behawioralną oraz elementami teorii racjonalnego wyboru, natomiast w celu analizy struktury i funkcjonowania parlamentarnego systemu partyjnego wykorzystano podejście instytucjonalne. Równie oczywistym jest także przyjęcie elementów analizy systemowej jako zasadniczego poziomu rozważań w niniejszej tematyce. W opracowaniu niniejszego tematu pracy czerpano przede wszystkim ze źródeł literatury politologiczno-prawnej włoskiej, anglojęzycznej i polskiej. Spośród włoskich autorów należy wymieć głównie publikacje Ilvo Diamantiego, Leonardo Morlino, Adriano Pappalardo, Gianfranco Pasquino, Giovanniego Sartoriego, Roberto Mannheimera, Marco Tarchiego, Piero Ignaziego, Domenico Fisichelli. W badaniach nad zmianami na poziomie wyborczym szczególne miejsce zajmuje trzyczęściowa praca wydana pod redakcją Stefano Bartoliniego i Roberto D’Alimonte o wymownych tytułach: część I z 1995 roku – „System większościowy ale nie za bardzo” (Maggioritario ma non troppo), część II z 1997 roku – „System większościowy przez przypadek” (Maggioritario per caso), część III z 2002 roku – „Nareszcie system większościowy? Transformacja wyborcza w latach 1994-2001” (Maggioritario finalmente? La transizione elettorale 1994-2001). W pracy wykorzystano także artykuły z włoskich periodyków takich jak „Rivista italiana di scienza politica”, „Politica in Italia. I fatti dell’anno e le interpretazioni”, „Il Politico”, „MicroMega”, „Il Mulino”, „Rassegna parlamentare”, „Quaderni costituzionali”, „Quaderni dell’Osservatorio Elettorale”, „Giurisprudenza costituzionale” oraz publikacji głównie z dwóch dzienników „Corriere della Sera” i „La Repubblica”. Ponadto wykorzystano opublikowane dane statystyczne (głównie Włoskiego Instytutu Badań Statystycznych ISTAT oraz Banku Włoskiego), opracowania wyników kolejnych wyborów parlamentarnych włoskiego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, badania socjologiczne, sondaże, badania ekonomistów (ich opinie), akty prawne, protokoły sądowe, protokoły z posiedzeń komisji parlamentarnych. Pośród najważniejszych autorów monografii anglojęzycznych należy wymienić prace Paula Ginsborg’a, Patricka McCarthy oraz Jamesa Newell’a. Cennym źródłem były artykuły naukowe zawarte w „Party Politics” (wychodzącym od 1995 roku), „West European Politics”, „Journal of Modern Italian Studies”, „Journal of Theoretical Politics”, „Government and Opposition”. Do grona polskich autorów zajmujących się problematyką włoską w szczególny sposób warto wymienić prace Janiny Zakrzewskiej, Jana Wawrzyniaka, Zbigniewa Witkowskiego, Izoldy Bokszczanin, Grażyny Ulickiej, Witolda Misiudy oraz Ryszarda Piotrowskiego.