Pory roku w poezji polskiej XX wieku

Abstract

Całość pracy jest podzielona na cztery zasadnicze rozdziały, w których przedstawiam i analizuję teksty odpowiadające tematycznie czterem porom roku. Są to głównie teksty, w których da się dostrzec podobne motywy literackie. W trakcie pracy nad wybranymi tekstami kategorie motywu i tematu literackiego stały się dla mnie kluczowe. Motyw, zgodnie z ujęciem teoretycznym, rozumiem jako podstawową jednostkę konstrukcyjną świata przedstawionego (jakiś przedmiot, zdarzenie, przeżycie). Pojęcie tematu rozumiem zgodnie z ujęciem Janusza Pelca. Temat pojmowany tu jest jako zespół motywów, które składają się na kształt świata przedstawionego danego utworu, temat jest najważniejszym składnikiem świata przedstawionego i rozkłada się w tekście literackim na wszystkich poziomach wypowiedzi. Motyw i temat są też ośrodkowymi elementami intertekstualności, co sprawia, że analizowane teksty o porach roku wchodzą ze sobą w rozmaite typy relacji. Mam pełną świadomość, że ta praca mogłaby rozpatrywać podjęte zagadnienia w ramach krytyki tematycznej. Ujęcie tematyczne (krytyka tematyczna, która łączy się jednoznacznie z psychoanalizą tekstu) wymagałoby jednak odrębnych badań i w gruncie rzeczy mogłoby się stać przedmiotem osobnej rozprawy. Na podstawie wyboru tekstów i ich analiz próbowałam przedstawić najważniejsze tematy i motywy pojawiające się w tekstach poetyckich o porach roku (w obrębie rozdziałów odpowiadających porom roku umieściłam podrozdziały nazywające i doprecyzowujące poszczególne motywy). Najważniejszy jest fakt, że wybrane przeze mnie utwory realizują częściowo stereotypowe sposoby przedstawiania, obrazowania, posługują się bardzo podobnymi sposobami postrzegania i wyrażania różnych stanów natury. Ale obok ujęć stereotypowych są też ujęcia zaskakujące, nietypowe, czasami budzące zdumienie. Ten właśnie fakt kierował moimi wyborami tekstów, które przedstawiam w niniejszej rozprawie.