| Abstrakt: | Jestem cudzoziemką, która jest zafascynowana Polską i językiem polskim. Uczyłam się języka polskiego w Rumunii, po czym przyjechałam do Polski jako studentka w ramach programu Erasmus. Potem zostałam na kolejny semestr jako stypendystka Rządu Rzeczypospolitej Polskiej. W czasie swojego pobytu w Polsce zaczęłam rozumieć, że choć mówię tym samym językiem co Polacy, nie zawsze tak samo widzę polski świat. Przekonywałam się z dnia na dzień coraz bardziej, że nie zawsze słowa znaczą dla mnie to samo, co dla moich polskich przyjaciół. To był pierwszy impuls do mojej rozprawy doktorskiej. Postanowiłam zbadać i pokazać, jaki obraz rzeczywistości, wartościowanej rzeczywistości, wyłania się z podręczników języka polskiego jako obcego dla początkujących, czyli z tych książek, które są przeznaczone do przekazywania cudzoziemcom znaczeń podstawowych polskich wyrazów i podstawowej wiedzy o Polsce: jej kulturze, zwyczajach, obyczajowości i wreszcie o najistotniejszych dla Polaków wartościach. Wychodząc zatem od relacji między językiem, myśleniem a wartościami, w niniejszej pracy zaproponowałam wskazanie wartości rozumianych jako pojęcie lingwistyczno-socjologiczne ważnych dla Polaków, a które wyłaniają się z analizy subiektywnie wybranych podręczników do nauczania języka polskiego jako obcego. Część rozprawy poświęciłam samemu pojęciu język i jego wartościowaniu przez Polaków. Tłem moich badań są zawsze odniesienia rumuńskie, co pozwala mi konfrontować dwa znane mi światy. Wyniki ankiet i rozmów okazały się zaskakujące. Wśród wartości podręcznikowych wybrałam dla swojego oglądu głównie te związane z rodziną, a więc także czynności domowe i zawody, religię, role obu płci. Aby stwierdzić, czy wartości, które cudzoziemiec odnajduje w podręcznikach, są zbieżne z deklarowanymi wprost przez młodych Polaków przeprowadziłam ankiety przeznaczone do porównania wyników badań materiałów podręcznikowych z opiniami rzeczywistych użytkowników języka. Połączenie dwóch typów ankiet, otwartych i zamkniętych pozwoliło mi na uzyskanie bardziej precyzyjnych i istotnych statystycznie odpowiedzi. Ze względu na to, że mój punkt widzenia i perspektywa badawcza znajduje się poza granicami kultury polskiej, postanowiłam przedstawić wyniki badań również na tle materiałów z podręczników pochodzących z Rumunii, ale dodatkowo i z Norwegii. Różnice i podobieństwa wynikające z tego typu porównania – trzech bardzo odrębnych od siebie kultur o bardzo odmiennych tradycjach kulturowych, historycznych, a nawet religijnych (katolicką w Polsce, prawosławną w Rumunii, protestancką w Norwegii) – okazały się znaczące i bardzo interesujące. Interakcje między językiem, kulturą a myśleniem stanowiły główny cel pisania pracy. Ich wpływ na kształtowanie mentalności i wartości kierujących danym społeczeństwem (w tym przypadku polskim) poddany został analizie z perspektywy glottodydaktycznej, ale też teorii wartości i językowego obrazu świata. Liczę na to, że moje cudzoziemskie spojrzenie na polski system wartości deklarowanych i uznawanych okaże się interesujące także dla Polaków. Zewnętrzny punkt widzenia bowiem często odkrywa nowe płaszczyzny badań i interpretacji. |