| Abstrakt: | Niniejsza praca doktorska z uwagi na jej temat ma charakter interdyscyplinarny. Możną ją usytuować na pograniczu wielu dyscyplin naukowych: socjolingwistyki, etnolingwistyki, pragmatyki językowej, antropologii, kulturoznawstwa, psychologii społecznej czy też między/kulturowej. Podczas opisywania typów i przyczyn nieporozumień zachodzących pomiędzy polskimi i niemieckimi partnerami biznesowymi wykorzystano prace znanych badaczy, m.in.: Edwarda Halla, Richarda Gestelanda, Fonsa Trompenaarsa / Charlsa Hampden-Turnera, Geerta Hofstede czy też Sylvii Schroll-Machl. Dotyczą one różnych zagadnień, np. sposobu prowadzenia negocjacji, podejścia do czasu, relacji handlowych, okazywania szacunku itp. Zaznaczmy przy tym, że badania nad typowo polsko-niemieckimi problemami komunikacji w biznesie są przedmiotem nielicznych prac. Jako przykład mogą posłużyć prace Elżbiety Tylek-Hydryńskiej, Anny Harbig, Barbary Dudkowski, Katrin Fischer/Alexandra Thomasa (2007), Anny Buczak-Kalinowskiej (2008) czy też Gunduli G. Hiller (2007). Oczywiście istnieją również odrębne badania poświęcone niemieckim bądź tylko polskim standardom kulturowym, choćby tu już wspominanej Sylvii Schroll-Machl (2007), Hansa-Jürgena Heringera (2010), czy też Markusa Eidama (2004) bądź Pawła Boskiego (2007, 201017). Zaznaczmy przy tym, że opis problemu badawczego ma tu charakter relatywny, a nie bezwzględny. Trzeba pamiętać, że są różni ludzie reprezentujący tę samą kulturę. Kształtuje nas otoczenie: rodzina, szkoła, praca. Nasze myślenie i działania determinują nie tylko kultura, tradycja, historia, ale również nasze doświadczenia i przeżycia. Podstawowym założeniem autorki niniejszej pracy było połączenie wiedzy naukowej z analizą autentycznych tekstów i sytuacji w celu unaocznienia istniejących różnic kulturowych i zaprezentowania ewentualnych od nich odstępstw. Opisano przy tym nie tylko czynniki zakłócające interkulturową, ale również zaprezentowano językowe obrazy Niemców i Polaków (stereotypy i uprzedzenia). Ukazano to, co zaskakuje niemieckich partnerów handlowych w kontaktach z polskimi biznesmenami, jak i również te zachowania Niemców, które Polacy uważają za niepożądane, które budzą w nich niezadowolenie, irytację czy wręcz niechęć do podejmowania / kontynuowania (dalszej) współpracy.
Niniejsza praca skierowana jest do wszystkich tych, którzy pozostają w (stałym bądź sporadycznym) kontakcie (nie tylko zawodowym) z Niemcami, w szczególności do biznesmenów współpracujących z niemieckimi przedsiębiorcami, polskich pracowników zatrudnionych w spółkach z niemieckim kapitałem, studentów filologii niemieckiej, jak i do wszystkich tych, którzy interesują się problematyką zakłóceń występujących w interkulturowej komunikacji. Pomocnym w tych przedsięwzięciach narzędziem nie tylko będzie „gotowa” wiedza teoretyczna, ale również tzw. metody warsztatowe, tj. ćwiczenia praktyczne (analiza incydentów krytycznych, tzw. „miejsc kłopotliwych”). Można je potraktować dwutorowo: jako formę kształtowania bądź doskonalenia kompetencji interkulturowych, a także jako sposób na zdobycie i opracowanie wiedzy na temat istniejących różnic kulturowych i wynikających z nich zakłóceń w procesie komunikowania się.
Materiał badawczy w liczbie 1107 rozmów oraz wypowiedzi niemieckich i polskich partnerów handlowych pochodzi z lat 2006-2012. W niniejszej pracy wykorzystano również korespondencję mailową (doktorantka zebrała około 1600 wiadomości elektronicznych), w tym 136 biuletynów (tzw. newsletterów) wysyłanych do pracowników koncernu za pomocą poczty elektronicznej. Analizowane przykłady są autentyczne, przy czym nazwy firm i nazwiska pracowników zostały w tekście wykropkowane, pozostawiając jedynie ich pierwszą literę. Nie tłumaczono na język polski wykorzystanych w tej pracy fragmentów rozmów prowadzonych w języku niemieckim (sporadycznie w języku angielskim). Przetłumaczono natomiast pojawiające się w tekście opinie, poglądy badaczy zaczerpnięte z prac niemieckojęzycznych, wychodząc z założenia, że jest to konieczne w celu uzyskania spójności pracy w języku polskim. |