Rozum w poszukiwaniu prawdy o wolności

Abstract

Człowiek współczesny skłonny jest sytuować prawdę i wolność w dwóch odmiennych obszarach. Pojęcie prawdy odnoszone bywa zazwyczaj do kontekstów naukowych bądź epistemologicznych, wolność natomiast kojarzy się ze sferą wartości, którą zwykło się umiejscawiać całkowicie poza zasięgiem sądów prawdziwościowych. W ślad za tym kształtuje się przekonanie, iż między prawdą i wolnością zachodzi stosunek podporządkowania, w którym wolność jest pierwotna i nadrzędna wobec prawdy, gdyż prawda jest i musi być wielorako ograniczona, podczas gdy istotą wolności jest przezwyciężanie wszelkich ograniczeń. Równocześnie jednak istnieje drugi, równie ważny aspekt relacji między prawdą a wolnością, którego sens wyraża się w ewangelicznym wezwaniu: „Szukajcie prawdy, a prawda was wyzwoli". Trudno się bowiem spodziewać, by koncepcja wolności, która ignoruje różnicę między prawdą a fałszem, mogła być na dłuższą metę skutecznym regulatorem praktycznych działań ludzkich. Racjonalne poszukiwanie prawdy o wolności powinno zatem uwzględnić wolnościotwórczy charakter postawy dążenia do poznania prawdy zarówno w aspekcie teoretycznym, jak praktycznym.