| Abstrakt: | Niniejsza rozprawa składa się z trzech części – teoretycznej, metodologicznej oraz empirycznej. Pierwsza obejmuje cztery rozdziały dotyczące jakości kształcenia, rynku pracy, operacjonalizacji podstawowych pojęć teoretycznych oraz regulacji prawnych określających standardy zapewniania jakości studiów. Rozważania zaczynają się od pojęcia jakości kształcenia oraz dylematów studiów społecznych, na przykładzie licencjackich studiów socjologicznych w Polsce. Rozdział pierwszy poświęcony jest również dylematom zarządzania jakością kształcenia, w tym roli wykładowcy w procesie nauczania, problemom kształcenia akademickiego ogólnego i zawodowego. Podjęto w nim również charakterystykę krytycznego podejścia do systemu bolońskiego oraz kwestię masowości kształcenia i związanego z tym finansowania uczelni wyższych. Zakończony on jest przedstawieniem modeli zarządzania jakością kształcenia stosowanymi w praktyce, czyli krótkim opisem
dobrych praktyk. Rozdział drugi poświęcony jest kwestiom stanu i wymagań rynku pracy w kontekście podejścia studentów do procesu kształcenia. Pokrótce przedstawiony został rynek pracy w Polsce, w tym analiza ofert pracy dla socjologów. Opisany został również model edukacji w Polsce na tle innych państw Unii Europejskiej oraz podstawowe dane statystyczne dotyczące rynku pracy w czasie spowolnienia gospodarczego. Poruszona została również problematyka praktyki nabywania kwalifikacji przez studentów w kontekście nowego systemu jakości nauczania. Zostało przedstawione ich podejście do kształcenia oraz kwestia podejmowania zatrudnienia podczas studiów. Rozdział ten poświęcony jest również możliwościom absolwentów na współczesnym rynku pracy, wpływowi nowoczesnych technologii na jakość kształcenia i aktywność zawodową oraz strategiom zachowań studentów w sytuacji braku pracy. Trzeci rozdział dotyczy operacjonalizacji podstawowych pojęć socjologicznych. Przedstawione zostały sposoby definiowania kwalifikacji i efektów kształcenia. W szczegółowy sposób zostały opisane krytyczne podejścia teoretyczne socjologii edukacji w kontekście współczesnego nabywania kwalifikacji przez studentów. Poruszona została problematyka systemu oceniania i przymusu, ukrytego programu oraz postrzegania studenta jako klienta. Następnie opisane zostały podstawowe zagadnienia
ewaluacji procesów kształcenia, w tym problemów w realizowaniu ewaluacji edukacyjnej na poziomie studiów. Przedstawiony został również schemat funkcjonowania uczelni wyższych w Polsce w kontekście przemocy symbolicznej. Czwarty rozdział dotyczy nowych regulacji instytucjonalnych jako odpowiedzi na wyzwania współczesnego rynku pracy. Zaprezentowany został krótki rys historyczny uwarunkowań prawno-systemowych wraz z charakterystyką podstawowych zmian Prawa o szkolnictwie wyższym oraz założeń wprowadzania Krajowych Ram Kwalifikacji w Polsce. Omówiono w nim kwestię ewaluacji losów absolwentów szkół wyższych w kontekście zmian prawnych i wynikających z nich wymagań proceduralnych. Rozdział ten dotyczy również problematyki prowadzenia dokumentacji przez kadrę dydaktyczną, założeń systemu monitoringu Krajowych Ram
Kwalifikacji oraz samego ich wdrożenia. W części drugiej przedstawiono metodologiczne założenia ukierunkowane na cel i przedmiot badań tej rozprawy. Opisane zostały podstawowe problemy, pytania i hipotezy
badawcze, wybrane metody, techniki i narzędzia dotyczące opracowania materiałów sondażowych i danych zgromadzonych w ramach tego projektu. Przedstawiono dobór próby oraz przebieg procesu badawczego, służącego diagnozowaniu problemów ewaluacji jakości kształcenia studentów nauk społecznych wobec ich potrzeb i wyzwań rynku pracy. Część trzecia niniejszej rozprawy obejmuje analizę przeprowadzonych badań. Na
początku tego rozdziału została przedstawiona ogólna charakterystyka respondentów – prób celowo wybranych pracowników naukowych uczelni wyższych w Polsce i studentów nauk społecznych oraz pracodawców. Zaprezentowane zostały opinie dotyczące jakości kształcenia w oczach studentów oraz pracowników naukowych. Przedstawiony został również poziom znajomości Krajowych Ram Kwalifikacji przez respondentów. Problem biurokratyzacji w szkolnictwie wyższym dotyczący nowych regulacji instytucjonalnych stanowił tu
przedmiot jednego z dyskursów. Kluczowym punktem analizy przeprowadzonych badań było również przedstawienie oceny efektów kształcenia w opiniach pracowników uczelni, studentów oraz pracodawców, między innymi w zakresie ich wzrostu, przydatności oraz deficytów. Analiza dotyczy również ocen ewaluacji jakości kształcenia w postaci badania jakości pracy dydaktycznej oraz karier absolwentów. Rozdział ten opisuje charakter współpracy uczelni z pracodawcami oraz poziom dostosowania programów nauczania do
wymogów rynku pracy. Analiza celów kształcenia i przeprowadzone badania opinii ujmują również kwestię wykorzystania nowoczesnych technologii na uczelniach wyższych; a także ocenę przydatności kierunku socjologia w bezpośrednich kontaktach interpersonalnych w życiu prywatnym. W zakończeniu rozprawy dokonano podsumowania przeprowadzonych badań i omówiono wyniki weryfikacji hipotez. Na podstawie tych ustaleń wysunięte zostały rekomendacje w zakresie działań służących podwyższaniu efektywności kształcenia
studentów nauk społecznych a uwzględniających procedury KRK i rozpoznawane przez respondentów wymagania współczesnego rynku pracy. |