Mama-komputer i tata-telewizor jako potencjalne źródła zaburzeń w funkcjonowaniu somatycznym i społecznym dzieci

Abstract

Jak wcześniej wspomniano, powyższe wyniki nie mają stricte charakteru badań naukowych i stanowią niejako „odkrycie przypadkowe”, towarzyszące konsultacjom psychologicznym. W przyszłości warto przeprowadzić badania silnie osadzone w rygorach metodologicznych, które pozwolą głębiej poznać obserwowane zjawisko oraz jego uwarunkowania. Niewątpliwie jednak uzyskane wyniki już na tym etapie pozwalają dostrzec, że długi czas spędzany przed telewizorem i komputerem od najmłodszych lat może sprzyjać występowaniu nieprawidłowych zachowań, objawów somatycznych oraz psychosomatycznych u dzieci. Niepokojący jest fakt, iż dzieci coraz częściej wybierają niekorzystny styl życia: samotność i stagnację ruchową, izolując się od bliskich i rówieśników i przenosząc się do świata wirtualnego. Narasta u nich bezkrytycyzm w wyborze zajęć i jednostronny wybór najłatwiejszych opcji w zachowaniu. Obcowanie z telewizorem i komputerem ma oczywiście wiele zalet i celem niniejszego artykułu absolutnie nie jest ich negowanie. Trudno wyobrazić sobie współczesnego człowieka nieoglądającego telewizji czy też nieznającego wynalazku, jakim jest komputer. Już dzieci w wieku przedszkolnym czy wczesnoszkolnym poszukują informacji w świecie wirtualnym, nawiązują internetowe znajomości, posługują się możliwościami, jakie dają im komunikatory, i doskonale wiedzą, w jaki sposób skontaktować się z najbliższymi przebywającymi obecnie na drugim końcu świata. Jak pokazują liczne badania, nasze życie powoli przenosi się do świata wirtualnego: chętnie płacimy rachunki przez Internet, dokonujemy zakupów w Sieci czy wręcz leczymy się online. Nie można jednak zapominać, że zastąpienie naturalnego życia społecznego życiem wirtualnym, zwłaszcza w przypadku dzieci, ma swoje negatywne konsekwencje. Ani telewizor, ani komputer nie powinny zastępować dzieciom zabawy z rówieśnikami czy z rodzeństwem, wzajemnych kontaktów w rodzinie i nie powinny stać się podstawową formą spędzania wolnego czasu. Z drugiej strony nie sposób oczywiście pominąć roli, jaką telewizor i komputer mogą pełnić w życiu dzieci niepełnosprawnych, stając się formą komunikacji i stymulując ich rozwój. Do funkcji, jaką pełni telewizja, zalicza się w literaturze funkcję wychowawczo‑poznawczą, informacyjną, rozrywkowo-odpoczynkową, ale i kompensacyjną, podkreślając, iż zastępuje ona często inne formy aktywności oraz kontakty społeczne, wpływając na organizację dnia, na zdrowie fizyczne i psychiczne oraz na wybór określonych zachowań. Na zakończenie warto przypomnieć jedną, powszechnie znaną prawdę: dzieci nie są zminiaturyzowanymi dorosłymi. Mają inne potrzeby, mniejszą dojrzałość emocjonalną, społeczną i uboższe doświadczenia. Zaburzenia emocjonalne związane z nieprawidłowym funkcjonowaniem systemu rodzinnego, z brakiem wsparcia i właściwej opieki otrzymywanej od najbliższych mogą mieć u nich poważniejsze konsekwencje niż u osób dorosłych, zaburzając rozwój w różnych jego sferach. W psychopatologii rozwojowej rodzinę traktuje się jako podstawowy i najważniejszy kontekst rozwoju dziecka. Postawy wychowawcze, relacje rodzinne, a przede wszystkim zainteresowanie i czas poświęcony dziecku wpływają na jego funkcjonowanie nie tylko w dzieciństwie, ale i w późniejszym życiu. Dlatego tak ważne jest umiejętne gospodarowanie zasobami rodzinnymi, by wśród codziennych obowiązków i problemów odnaleźć czas dla najbliższych. Aby matką pozostała matka, a nie komputer, a roli ojca nie przejął telewizor.