Jazykovyje mehanizmy komizma v proizvedenijah Mihaila Zvaneckogo

Abstract

Celem pracy jest opis językowych mechanizmów komizmu w twórczości Michaiła Żwanieckiego – współczesnego rosyjskiego pisarza i satyryka cieszącego się dużą popularnością. Michaił Żwaniecki wykorzystuje w swojej twórczości bogaty wachlarz środków budowania komizmu. Liczne przykłady odchyleń od normy w jego utworach nie są przypadkowe. Wszystkie rodzaje gier językowych i naruszenie obowiązujących norm realizują określone cele komunikacyjne związane z realizacją funkcji perswazyjnej, tj. z wywieraniem wpływu na odbiorcę. Autor wykorzystuje komizm w charakterze potężnej broni, ponieważ śmiech jest jednym z najbardziej skutecznych środków oddziaływania społecznego. Prezentowana monografia składa się ze wstępu, trzech rozdziałów, zakończenia i bibliografii. Rozdział pierwszy ma charakter teoretyczny. Przedstawiono w nim istotne dla pracy podstawowe teorie komizmu oraz jego odmiany. Podjęto w nim również próbę charakterystyki utworów Michaiła Żwanieckiego w aspekcie mechanizmów komizmu, zwrócono ponadto uwagę na istotne cechy jego idiostylu. Rozdział drugi poświęcony jest opisowi przejawów komizmu sytuacyjnego. Podkreślono w nim również znaczenie elementów pozajęzykowych, które mogły mieć wpływ na wybór przez pisarza określonych środków budowania efektów humorystycznych. W rozdziale trzecim przedstawiono wyniki analizy językowych mechanizmów komizmu w wybranych utworach M. Żwanieckiego z lat 1960–2010. Jak wykazały przeprowadzone badania, jednym z najbardziej charakterystycznych dla Żwanieckiego sposobów osiągania efektu komicznego jest gra językowa, pod którą rozumiemy destrukcję normy językowej w celu stworzenia niekanonicznych form i struktur językowych. Przedmiotem rozważań w niniejszym rozdziale były również gry językowe oparte na mechanizmie ogólnokomicznym (paradoksy i powtórzenia), a także gry językowe przejawiające się na poszczególnych poziomach języka – fonetycznym, słowotwórczym i leksykalnym. W zakończeniu sformułowano najważniejsze wnioski wynikające z przeprowadzonych analiz i nakreślono perspektywy dalszych badań.