Skip navigation

Please use this identifier to cite or link to this item: http://hdl.handle.net/20.500.12128/682
Title: Osobowościowe struktury uspołecznienia a zaburzenia regulacji zachowań społecznych nieletnich
Authors: Bożek, Maciej
Advisor: Stanik, Jan M.
Keywords: Młodzież w okresie adolescencji; Asocjalność nieletnich; Niedostosowanie społeczne
Issue Date: 2017
Publisher: Katowice : Uniwersytet Śląski
Abstract: Młodzież w okresie adolescencji często stanowi prognostyk problemów, wyzwań i szans z jakimi przyjdzie się nam mierzyć w perspektywie kilkunastu najbliższych lat. Futurologicznie można by wskazać tę grupę wiekową jako najlepszą zapowiedź tego, co spotka nasze społeczeństwo w nieodległej przyszłości. Już w czasach starożytnych Horacy pisał Quo semel est imbuta recens, servabit odorem testa diu1 utrwalone w polskiej tradycji kulturowej jako przysłowie „czym skorupka za młodu nasiąknie, na starość trąci”. W zakresie naukowej refleksji w tym przedmiocie wyróżnić można szereg problemów przyjmowanych przez badaczy jako centralne. W niniejszej pracy nacisk zostanie położony na opisanie obrazu osobowościowych struktur uspołecznienia, gdyż zadaniem autora prędkość czy kierunek rozwoju cywilizacyjnego jest w znakomitej części determinowana przez skuteczność procesu nabywania przez najmłodszych katalogu umiejętności koniecznych do efektywnego funkcjonowania w społeczeństwie. Z tego powodu szczególnie niekorzystnie jawią się wszelkie zachowania asocjalne, które są oznaką, że ów proces nie przebiega poprawnie. Wiek sprawcy jest zawsze jedną z przesłanek, przez pryzmat których społeczeństwo ocenia z jednej strony ciężar winy, a z drugiej stan swojego rozwoju2. Badania nad czynnikami, które sprawiają, że młodzi ludzie dopuszczają się czynów penalizowanych na podstawie kodeksu karnego czy kodeksu wykroczeń, są więc niezwykle istotne z punktu widzenia ogólnego dobrostanu społeczeństwa. Prawidłowo podjęty wysiłek badawczy generuje nowe możliwości rozwiązania problemu. Szczególną rolę przyjmują w tym kontekście instytucje edukacyjne. Dzieje się tak dlatego, że wiek formatywny przypada właściwie na okres obowiązkowej edukacji – kiedy to państwo ma możliwość ingerować w proces socjalizacji jednostki i do pewnego stopnia korygować jej dewiacyjne odchylenia. Skale owych transgresji obrazują statystyki wskazujące obniżanie liczby przestępstw popełnianych przez nieletnich3, nie biorą one jednak pod uwagę bardzo ważnego czynnika jakim jest niż demograficzny, który postępować będzie jeszcze przez kilka najbliższych lat. Faktycznie więc mniejsza jest ilość przestępstw, które popełniają osoby w interesującym nas przedziale wiekowym, ale również tych osób z roku na rok jest coraz mniej. Przyjmując optymistyczne założenia moglibyśmy wnosić, że przestępczość nieletnich co najmniej utrzymuje się na tym samym poziomie. Na skalę doniosłości zjawiska wskazuje utworzenie w strukturach policyjnych specjalnych wydziałów do spraw nieletnich i patologii. Powstały one nie tylko z uwagi na zwiększającą się liczbę bezwzględną owych przypadków, czy nawet ich ciężar gatunkowy, ale przede wszystkim z uwagi na przyjęcie założenia, że owa przestępczość jest tak różna od przestępczości dorosłych, że wymaga nie tylko innej obsługi prawnej, ale innego podejścia dochodzeniowo – śledczego. W tym aspekcie zresztą policja – celem prewencyjnym, organizuje cały szereg programów, które mają na celu zapobieganie eskalacji tego zjawiska i jego eliminacji. O ile skuteczność programów policyjnych jest mierzona corocznymi statystykami, o tyle równolegle podejmowane w tym zakresie rządowe wysiłki, koordynowane przez Ministerstwo Edukacji Narodowej zostały przez Najwyższą Izbę Kontroli ocenione negatywnie – pod względem skuteczności, czego bezpośrednim wyrazem jest raport z 09 lipca 2014 roku4. Wszystkie te przesłanki stanowią zbiór okoliczności wskazujących na zasadność poruszania tej problematyki przez autora pracy. Pomimo wielu prób rozwiązania problemu podejmowanych właściwie już od okresu międzywojennego, znalezienie jednego modelu opisującego psychologiczną genezę asocjalności u nieletnich okazuje się niemożliwe. Biorąc pod uwagę powyższe okoliczności, autor w swojej dysertacji postanowił przyjrzeć się czynnikom wpływającym na asocjalność nieletnich w szerokiej perspektywie psychospołecznej. Tylko zrozumienie ukrytych – podmiotowych mechanizmów leżących u podstaw opisywanego zjawiska pozwoli w przyszłości na budowę skutecznych programów zapobiegających eskalacji tego problemu. Podjęta próba ma za zadanie ustalenie w paradygmacie poznawczym roli, jaką w regulacji zachowania asocjalnego pełnią asocjalne moduły poznawcze, opisane w koncepcji UROA – Ułomnej Regulacji Osobowości Asocjalnej przez Profesora J.M Stanika5. Ta nowatorska propozycja, zasłużonego dla dziedziny psychologii sądowej uczonego, idealnie wpasowuje się w przedmiot zainteresowania autora pracy. Autor żywi nadzieję, że dzięki podjętemu wysiłkowi badawczemu, opartemu na sprawdzonych koncepcjach psychologicznych, niniejsza praca stanie się cennym wkładem w uaktualnienie oglądu przedmiotowego zjawiska. Rezultaty badań w tak bliskim praktyce horyzoncie problemowym zawsze niosą ze sobą szansę na wysunięcie wniosków przydatnych z punktu widzenia pracy z problemem asocjalności wśród nieletnich.
URI: http://hdl.handle.net/20.500.12128/682
Appears in Collections:Rozprawy doktorskie (WNS)

Files in This Item:
File Description SizeFormat 
Bozek_Osobowosciowe_struktury_uspolecznienia.pdf4,89 MBAdobe PDFView/Open
Show full item record


Items in RE-BUŚ are protected by copyright, with all rights reserved, unless otherwise indicated.